Cydradd yng Nghrist

Ydych chi wedi sylwi cymaint mae straeon am fenywod wedi bod yn hawlio’r penawdau yn ddiweddar? Dyna chi’r digwyddiad erchyll yna am Sarah Everard yn cael ei chipio a’i llofruddio yn Llundain a’r protestiadau a ysgogodd hynny ynghylch diogelwch menywod. Yna cafwyd y stori am y modd yr honnir i’r Dywysoges Latiffa gael ei cham-drin gan ei theulu yn Dw-bai. Stori ddiddorol i mi (ac eraill ohonon ni sydd wedi bod yn gwylio’r gyfres ‘The Queen’s Gambit’ ar Netflix mae’n siŵr) oedd honno am Anna Muzychuk, y bencampwraig gwyddbwyll o Wcrain, sydd wedi gwrthod amddiffyn ei choron byd drwy chwarae gwyddbwyll yn Saudi. Sail ei gwrthwynebiad yw y byddai, o fynd i Saudi, wedi cael ei thrin yn eilradd, fel pob merch arall yn y deyrnas hynod gyfoethog honno.

Bu’n Sul y Gymanfa Bwnc yn ein capeli ni yn ddiweddar. Ond oherwydd yr haint digwyddiad rhithiol ar Zoom a gafwyd eleni. Gwahoddwyd Arfon Jones (Beibl.net) atom i drafod agweddau ar ei lyfryn dadlennol, ‘Y Beibl ar… Ferched’. Cafwyd gwledd o wybodaeth gan Arfon wrth iddo olrhain seiliau Beiblaidd cydraddoldeb y rhywiau o’r Creu drwy’r Hen Destament i’r Efengylau a llythyrau Paul. Bu hefyd yn herio rhai o’r rhagdybiaethau simsan a ddefnyddiwyd yn hanesyddol i gyfiawnhau safle eilradd menywod mewn byd a betws.

Cawsom glywed ganddo am agwedd flaengar Iesu yn ei ddydd, yn torri confensiynau diwylliannol Iddewig, Groegaidd a Rhufeinig, ac yn herio patriarchaeth yr oes. Clywsom pa mor feiddgar oedd Iesu i fentro siarad gyda’r wraig o Samaria, i addysgu Mair ‘wrth ei draed’ ym Methania ac i amddiffyn gwraig odinebus. Roedd y ffaith fod menywod yn amlwg ymhlith disgyblion Iesu hefyd yn nodwedd anarferol yn ei ddydd. O dderbyn mai dynion oedd y Deuddeg, fel arall, mae’n ymddangos bod Iesu yn trin menywod â pharch anghyffredin yn ei ddydd ac yn ystyried menywod mor gydradd a bo modd o fewn hualau diwylliannol a chymdeithasol yr oes.

Nawr, meddech chi, does dim byd newydd yn y bregeth honno. Mae menywod wedi hen ennill parch a statws o fewn ein prif enwadau anghydffurfiol. Mae hyd yn oed yr Eglwys Anglicanaidd wedi unioni’r dafol yn y degawdau diweddar. Efallai wir, ond mae’n werth i ni atgoffa ein hunain bod yr egwyddor sylfaenol o gydraddoldeb rhwng dynion a menywod yn nodwedd ganolog a chwyldroadol o’n Cristnogaeth ni.

Ac mae hynny’n ots i’r cyffredin, achos, fel mae penawdau’r newyddion yn tystio, dydy normau cymdeithasol y byd seciwlar heddiw – ddwy fil o flynyddoedd yn ddiweddarach – ddim bob amser yn cefnogi nac yn adlewyrchu hynny. Mae’r byd yn un llai diogel i fenywod, yn llai llewyrchus i fenywod, yn llai llwyddiannus i fenywod, yn llai cydradd i fenywod. Mae hanes diweddar Sarah Everard a’r Dywysoges Latiffa wedi ein hatgoffa o hynny. Mae safiad Anna Muzychuk wedi ein hatgoffa o hynny. Mae’r ‘Batriarchiaeth’ mor fyw ag erioed.

Felly, pan ddaw rhyw stori i’n sylw ar y newyddion neu’r cyfryngau cymdeithasol ynghylch safle menywod mewn cymdeithas, peidied i ni Gristnogion ddilyn ‘normau’ cymdeithasol normadol y Batriarchiaeth gyfoes. Dilynwn Iesu. Byddwn flaengar. Safwn dros gydraddoldeb pawb yn ddiwahân. Rydym oll yn un – ac  yn gydradd – yng Nghrist Iesu.

Cristnogaeth a Gwleidyddiaeth

Anaml y gwelir y ddau bennawd yma gyda’i gilydd gan y credir gan lawer, o bosib, nad oes a wnelo gwleidyddiaeth ddim â ffydd. Ac eto, mae dysgeidiaeth yr Iesu yn dangos yn glir sut y dylen fyw ein bywyd bob dydd ac mae gwleidyddiaeth yn dylanwadu ac yn effeithio ar ein bywyd dyddiol hefyd. Felly mae yn angenrheidiol i’r Cristion ddilyn athrawiaeth Iesu Grist wrth benderfynu a gweithredu ei hawliau gwleidyddol, gan geisio ufuddhau i’r Deg Gorchymyn, y Gwynfydau a Rheolau’r Bywyd Cristnogol a gyflwynir gan Paul.

Mae’r cyfnod yma yn ein hanes fel gwlad yn brawf mawr i’r Cristion; ni allwn droi cefn ac anwybyddu sefyllfa argyfyngus sydd yn bodoli yn y Deyrnas Unedig y blynyddoedd hyn. Mae gwleidyddiaeth heddiw yn llygredig iawn, yn llawn o ddiffyg parch a hunanoldeb, anonestrwydd, trachwant, celwydd, casineb, hiliaeth ac anfoesoldeb o bob math. Dichon fod hyn wedi bodoli erioed mewn gwleidyddiaeth ond yr hyn sydd yn wahanol y dyddiau hyn, mi gredwn, yw ei fod yn dderbyniol inni! Mae’r cyfryngau yn hapus i atgyfnerthu y nodweddion yma a rydyn ninnau fel etholwyr wedi pleidleisio i barhau y math yma o wleidyddiaeth.

Trwy roddi mwyafrif mor sylweddol i’r llywodraeth bresennol yn San Steffan rydym fel pobl wedi rhoi sêl ein bendith i nifer o bolisïau sydd i’w gweld yn groes iawn i ddysgeidiaeth Iesu Grist; polisïau fel cwtogi’r cyllid a roddir i’r gwledydd tlawd gan chwyddo, ar yr un pryd, y cyllid i gynhyrchu arfau niwclear 40%, gwrthod lloches i ffoaduriaid – gan gofio fod Iesu a’u deulu wedi bod yn ffoaduriaid, ymwahanu oddi wrth wledydd Ewrop gan fentro difetha heddwch a ddaeth yn dilyn cytundebau a wnaed i ddod â’r gwledydd at ei gilydd ar ôl rhyfeloedd.

Canlyniad cefnogi y math yma o bolisïau yw casineb at gyd-ddyn, diffyg parch at rai sydd yn wahanol oherwydd lliw croen, crefydd, rhywioldeb, iaith a diwylliant. Gwelwyd hyn yn eglur yn y ffordd sarhaus y cafodd pobl y Windrush eu trin; tristach fyth yw gweld fod cynifer o’r llywodraeth bresennol yn ddisgynyddion o ffoaduriaid eu hunain ac eto yn trin ffoaduriaid presennol mor haerllug. – atgoffa rhywun o’r gwas yn Mathew 18 a gafodd drugaredd ond heb roddi trugaredd i eraill!

Ydyn ni fel Cristnogion yn gallu cyfiawnhau, gyda chydwybod clir, rhoi ein cefnogaeth i’r math yma o weithredu? Neu ydyn ni yn anghofio – yn gyfleus efallai – gorchmynion a roddwyd inni gan yr Iesu, e.e. gwneud i eraill fel y dymunwn i eraill wneud i ni, caru ein cymydog fel ni ein hunain, dewis yn ddoeth rhwng Duw a Mamon, a.y.y.b.

Ym mis Mai mae gennym gyfle unwaith eto i ethol gwleidyddion i’n cynrychioli yn y Senedd yng Nghymru. Ein gobaith yw, ddyliwn, y byddwn yn gwneud hynny yng ngoleuni ein ffydd Gristnogol gan ethol cynrychiolwyr gonest, cyfrifol, cydwybodol sydd yn barod i amddiffyn y gwan, i sicrhau cyfiawnder i bawb yn ddiwahân. Fyddwn ni, sydd yn honni bod yn ddilynwyr Crist, yn gwneud ein gorau i wireddu hynny?

Mae’r cyfnod wedi’r Pasg, fel mae diwedd yr Efengylau yn ei brofi, yn fwrlwm o feddyliau, cwestiynau , rhybuddion a bywyd yn cyniwair. Mae awdur yr e-fwletin heddiw yn ymwybodol iawn o hynny.

Meddyliau digyswllt ynglŷn â’r Pasg

1.

Gwirionedd am Dduw yn unig yw’r atgyfodiad. Y mae’n tarddu o’i  gariad. Os nad oes Duw Cariad nid oes atgyfodiad ychwaith. Nid oes dim mewn dyn a gwraig a eill oddiweddyd marwolaeth.

2.

Y mae gwahaniaeth pendant rhwng atgyfodiad â bywyd ar ôl marwolaeth. Nid yr un peth ydynt. Gweithred ddwyfol o’n mewn yw atgyfodiad.  Dyhead fy ego – y Fi Fawr – yw’r awch am fywyd ar ôl marwolaeth. Tasga o fy ofn marw, fy ngwrthryfel yn erbyn fy meidroldeb. Nid fy ngelyn yw marwolaeth, ond rhan annatod o broses naturiol. Nid yw marwolaeth yn ‘dewis’ neb. Hap, damwain, anlwc ydyw. Y mae’r awch am fywyd ar ôl marwolaeth wedi ei drosglwyddo i’r syniad o Gynnydd yn y byd seciwlar – un o’r syniadau mwyaf peryglus, sy’n arwain ‘dyn’oliaeth i feddwl fod adnoddau’r byd yn ddihysbydd, ac y medrir perffeithio y natur ddynol maes o law mewn rhyw iwtopia cyfalafol/comiwnyddol. Pethau’r byd hwn wedi eu tragwyddoli – y ‘para am byth’ bondigrybwyll, y ‘mi gaf ei weld eto’ – yw ‘cynnwys’ ciami Bywyd ar ôl marwolaeth. Dirgelwch llwyr a hollol yw atgyfodiad. Ni ŵyr neb – neb! – beth sydd ynddo ond Duw Sofran.

3.

Nid yw ffydd yn ddibynnol ar atgyfodiad.  Os dywedaf, nid wyf yn credu  os nad oes yna atgyfodiad, yna peth salw iawn yw ‘fy’ ffydd. Yr wyf wedi gosod amodau ar Dduw. Fersiwn grefyddol o fynd â fy mhêl adref os nad ydw i yn cael sgorio’r gôls i gyd. Os nad oes atgyfodiad y mae ffydd yn dal yn hollol ddilys a phosibl. Duw yw hanfod ffydd, nid be’ gaf i allan ohono. Yr wyf fi mewn dyled i Dduw. Nid yw Duw mewn unrhyw ddyled i mi.

4.

Corff wyf fi. Heb fy nghorff nid wyf finnau. Y mae’r ysbrydol fel yr emosiynol a’r teimladwy wedi eu hymgnawdoli’n wastad. Ni ellir canfod teimlad heb fod corff i’w deimlo. Y mae’r meddwl yn fwy na’r ymennydd, wrth gwrs ei fod, ond nid oes meddwl heb yr ymennydd. Felly atgyfodiad y corff sydd yna. Y cwestiwn yw: beth yw ystyr corff yng nghyd destun dirgelwch yr atgyfodiad? Mae’r atgyfodiad wastad yn drech na’r ysbrydol a’r symbolaidd.

5.

‘Paid â glynu wrthyf..’ yw adnod/arwyddair canolog yr atgyfodiad. Peth cwbl amhosibl mae’n amlwg i bobl grefyddol ei gyflawni oherwydd iddynt ar hyd y canrifoedd lynu wrth bob dim.