E-fwletin Cristnogaeth 21. Hydref 5,2015.

Yn y rhifyn cyfredol o Barn mae’r Athro Densil Morgan yn adolygu y gyfrol ‘Dilyn Ffordd tangnefedd : canmlwyddiant Cymdeithas y Cymod’ ( Golygydd D.Ben Rees ) . Er yn dweud mai ‘tipyn o potpouri’ yw’r gyfrol…’– sydd yn feirniadaeth ddigon teg oherwydd fod llawer,os nad gormod, wedi cyfrannu iddi – y mae gan yr adolygydd edmygedd mawr o heddychwyr y gorffennol. ( Er mai pasiffist yw ei air ef, gair anffodus a chamarweiniol, nad yw’r gyfrol yn ei ddefnyddio yn ôl a welaf ). ‘Ni ellir llai nag edmygu aberth llawer o’r rhai y crybwyllir eu henwau yma,’ meddai. Ond y mae yn feirniadol ‘nad oes yn y gyfrol ddadansoddiad deallusol o werth ac ysywaeth wendidau’r dehongliad pasiffistaidd o’r Efengyl Gristnogol.’ Nid yw hynny yn gwbwl deg o edrych ar y gyfrol drwyddi draw, oherwydd, o ganolbwyntio ar adrodd yr hanes, nid oedd lle i gynnwys penodau ar Sylfeini Beiblaidd/Diwinyddol y Gymdeithas. Mae’r Gymdeithas wedi cyhoeddi llawer am y sylfeini hynny ac y mae’r Lyfryddiaeth fanwl a gwerthfawr i’r gyfrol yn cyflwyno’r darllenwyr i gyfoeth o ddeunydd am sylfeini’r Gymdeithas yn yr Efengyl.

Ond mae’r gwir feiriadaeth yr adolygydd yn dod ar y diwedd. ‘Nid gwadu ond gofyn yn unig yr wyf ‘, meddai Densil Morgan. Ond gwadu beth ? ‘Bellach’, meddai, ‘nid perthyn i’r 20ed ganrif a wnawn fel y bobl wych yn y gyfrol hon, ond yr ydym yn rhan o fyd ôl-Gristnogol Islamyddiaeth waedlyd a milwriaethus. Mae’r byd wedi newid’. Neu, fel y clywn yn gyson gan wleidyddion, y sefydliad , y wasg dabloid , neu gynulleidfa Question Time o Gaerdyddd ( Hydref 1af ) you’ve got to live in the real world. Dyna’r feirniadaeth : nid yw heddychiaeth a’r egwyddor di-drais yn ateb gofynion yr oes hon. Ond, yn ymwybodol ei fod yn dweud rhywbeth sydd yn codi cwestiynau am Iesu ei hun, mae’r adolygydd yn prysuro i ddweud , ‘Nid gwadu ond gofyn yn unig yr wyf ‘. Ond y mae wedi gwneud mwy na gofyn.

Yr oedd Iesu yn byw yn y ‘real world’ ac y mae cefndir o derfysgaeth ac ymateb i derfysgaeth gan y dwrn dur Rhufeinig nid yn unig yn gefndir i fywyd Iesu ond hefyd yn gefndir gwaedlyd i’r rhai oedd yn ysgrifennu’r Efengylau ddegawdau yn ddiweddarach. Yn nyddiau geni Iesu, oni chroeshoeliwyd 2000 o Iddewon yng nghyffiniau Jerwsalem? Ac yn y degawdau a ddilynodd fe laddwyd, yn ôl Josephus, 1.1 miliwn o Iddewon. Byd o drais di-dostur yn wir. I gefndir felly – oedd mor waedlyd a threisgar a’r Dwyrain Canol heddiw – fe gyflwynodd yr Efengylwyr Feseia di-drais a gyhoeddodd deyrnas o gymod, maddeuant ac o hau hadau heddwch. Yr oedd ei neges yn glir, yn gwbwl wahanol ac yn radical.

Fe wyddom beth sydd wedi digwydd. Yn nyddiau Cystenyn fe aeth yr eglwys yn Borffor ( cyfoeth, awdurdod, grym, chwedl David Edwards ) yn sefydliad a gerddodd law yn llaw a’r awdurdodau gwleidyddol. Fe dorrwyd y berthynas rhwng yr eglwys a’i gwreiddiau yn Iesu. Hwn oedd y Cyfaddawdu a’r Glastwreiddio Mawr ar Iesu fel datguddiad o galon ac ewyllys Duw ei hun. Y Duw di-drais.Mae’n ddiwinyddiaeth sylfaenol ac yn ffordd o fyw wahanol.Nid yn addas i’r 21ain ganrif ? Gwell, efallai, yw credu Ysgrifennydd Tramor Prydain yn dweud y gellir ‘bomio meddylfryd y terfysgwyr allan ohonynt’. ( Hyd yn oes os yw’n golygu bomio ysbyty yn anfwriadol, creu mwy o arfau er mwyn lladd mwy ohonynt , yn ogystal a gwerthu mwy o arfau er mwyn iddynt ladd ei gilydd. ) A gwell yw ystyried arweinydd plaid na fyddai yn barod i bwyso’r botwm niwclear fel rhywun anghyfrifol a naîf nad yw’n byw yn y ‘real world’. Popeth yn iawn. Dyna’r drefn. Dyna ffordd y byd. Ond i’r Cristion mae cwestiwn y mae’n rhaid ei wynebu : beth wnawn ni o Iesu ? Efallai na ddylem roi gormod o sylw iddo mewn materion fel hyn na byd fel hwn. Roedd yn byw mewn oes wahanol iawn.

Ein cofion atoch. A chofiwch, fel y negeseuon sydd yn ein cadw i aros ar y ffôn, ‘mae eich sylwadau yn bwysig i ni !!’ Mae rhannu a thrafod yn goleuo ac yn adeiladu.

Fel y gwyddoch, ‘Agweddau ar Gristnogaeth gyfoes’ oedd thema ein cynhadledd flynyddol a gynhaliwyd ddydd Sadwrn yng Nghaerfyrddin. Hynny a gafwyd – agweddau, nid agwedd. A dyna, wrth gwrs, rhywbeth sy’n ganolog i C21: derbyn a dathlu’r agweddau, yr amrywiaeth a’r dehongliadau. Rhwng y tair sgwrs a’r grwpiau trafod fe gafwyd ddigon o hynny. I rai mae’r pwyslais ar amrywiaeth dehongliadau yn tabŵ ac yn fygythiad i’r Ffydd Gristnogol. Ond i eraill ohonom bychan fyddai’r Duw a chyfyng fyddai’r Crist y gellid ei gadw o fewn unrhyw gyfundrefn, dogma na phrofiad. Mae’n hen stori, ond mae rhai’n parhau i’w dweud, rhag i ni aros yn llonydd yn ein ffydd. Yr ydym yn gobeithio y cawn grynodeb o sgyrsiau’r gynhadledd i’w rhoi ar y wefan. Yn y cyfamser dyma damaid i aros pryd gyda brawddeg neu ddwy o nodiadau un oedd yno. Annheg â sgyrsiau mor gyfoethog fyddai hyd yn oed mentro crynodeb mewn e-fwletin!

Daeth Catrin Haf Williams â’i sgwrs ddiddorol a phwysig am ‘Chwilio am Iesu hanes ‘ i ben gyda’r sylw gwerthfawr – nid yn unig i astudiaeth y Testament Newydd (sef maes Catrin)  ond i dystiolaeth a chenhadaeth yr eglwys  – sef y sylw hwn : “Newidiodd y geiriau o ‘Chwilio am Iesu Hanes ‘ i ‘Yr ymchwil am Iesu’ “. Sylwch ar y newid. Mae’n ein hatgoffa o gwestiwn tebyg  : Pwy yw hwn? ( Marc 4.41) Mae’n gwestiwn nad oes osgoi arno. Soniodd Cathrin Daniel (Cymorth Cristnogol – a thestun ei sgwrs oedd ‘Cristnogion fel dinasyddion byd-eang’ ) am ei phrofiad o fod am gyfnod yn Bwrwndi (trwy raglen gan y Crynwyr)  ar ôl  rhyfel cartref a adawodd lawer o  ddrwgdybiaeth a chasineb. Yr oedd yn wlad i’w hosgoi a rhai gweithwyr dyngarol yn cydnabod  nad oeddynt am fynd yno. Beth yw tystiolaeth y Cristion mewn sefyllfa o’r fath ? Soniodd am ‘bŵer trawsnewidiol cariad’; soniodd am ‘garu pobl yn eu henbydrwydd’. Pwy yw’r hwn a phwy yw’r rhai sy’n caru pobl felly? ‘Rhwng dau olau’ oedd teitl sgwrs Tecwyn Ifan. Wrth gyfeirio at y symud o ‘wledydd cred’ (Christendom)  i’n byd ‘ôl-Gristnogol’ ni awgrymodd fod hynny yn symud o’r rheidrwydd o ‘gredu yn Iesu’ yr Eglwys a’i grym a’i awdurdod, i’r alwad i ‘ddilyn Iesu’ mewn oes pan mae’r eglwys ar y cyrion. Pwy, felly, yw hwn ? Mae’n gwestiwn oesol, nad oes ateb cyflawn iddo. Ond mae’n gwestiwn na ellir ei osgoi.

Newid swyddogion.

Ar ôl chwe blynedd fel swyddogion Cristnogaeth 21 mae Vivian Jones wedi ymddeol o’i swydd fel Cadeirydd a Phryderi Llwyd Jones fel Ysgrifennydd. Ar yr un pryd yr ydym yn falch o gyhoeddi fod Emlyn Davies yn parhau yn ei swydd fel golygydd y wefan (a llawer mwy na hynny) ac wrth ddiolch i Vivian a Pryderi diolchwyd a gwerthfawrogwyd gwaith mawr Emlyn. Yr oedd y Gynhadledd yn falch iawn o wahodd Vivian i fod yn Llywydd Anrhydeddus C21 yn werthfawrogiad am ei arweiniad. Dymunwn yn dda iawn i’r swyddogion newydd:

Cadeirydd : John Gwilym Jones

Is-Gadeirydd : Enid Morgan.

Ysgrifennydd : Dyfrig Rees.

Trysorydd : Allan Pickard a diolchwyd iddo am gytuno i ail dymor fel Trysorydd.

Cristnogaeth 21 – E-fwletin Mehefin 23ain.

Ers  tro’n byd yr wyf fi wedi dod i’r casgliad mai ‘creadigaethau’r ‘ dychymyg dynol yw pob un o’r crefyddau mawrion – a’r rhai ‘llai’a’u bod wedi eu gwreiddio yn y diwylliannau y tasgant ohono gan dderbyn rhagdybiadau y diwylliannau rheiny. Nofelau’r enaid ydynt i gyd.  Ymgeision tuag at ganfod ‘ystyr’, ‘arwyddocad’ a ‘pharhad’.  Nid yw dweud hynny o gwbl yn golygu nad oes yna ‘Rywbeth Mwy’ yn llechu y tu ol iddynt ac mai dychymyg yn unig yw’r  cwbl. Gwahaniaethaf rhwng  Y Gwirionedd a’r ‘gwirioneddau’; rhwng ‘duw’ a Duw.

‘Rwy’n grediniol hefyd fod pob un o’r crefyddau mawrion yn eu dyfnderau  yn Un, ond mewn ffordd na allwn ni fyth ei ddirnad. Mae’r unoliaeth hwnnw y tu hwnt i ni. Ond cawn gip ‘arno’ o bryd i bryd, yn bennaf drwy’r cyfriniol sy’ dod i’r amlwg, eto o bryd i bryd, ymhob crefydd ac sydd wedi peri  anhawster i’r’ uniongred’ erioed – wele y farn ranedig am natur crefydd Morgan Llwyd ymysg nifer o grefyddwyr Cymraeg. Tydy o ddim cweit mor ‘saff’ a^ Vavasor Powell! Yr un yw’r farn am gyfrinydd arall, Meister Eckhart o’r Almaen. Dawn y cyfrinwyr/wragedd yw medru torri drwy’r ‘gwirioneddau’ er mwyn teimlo gwrid  Y Gwirionedd.  Y ‘gwrid’, ond nid fyth y Wyneb.

I le rwyf fi’n mynd? Wel, y teimlad fod arnaf angen rhywbeth amgenach na’r math o grefydda  sydd ar gael yng Nghymru heddiw. A bod y cyfriniol yn rhywbeth gwerth edrych arno a’i ddarganfod drosom ein hunain. ( A gyda llaw ymdeimlad o annigonolrwydd iaith i son am y Trosgynnol  yw ‘hanfod’ cyfriniaeth, nid profiadau seicodelig o ‘dduw’- L.S.D  yw hynny ac awgrymaf nad ydych yn ei drio.) Fedrwn ni ddim cario ‘mlaen fel ag y mae hi.  Rhai enwadau wedi eu llwyr heijacio gan ‘uniongrededd’  styfnig o gul a di-ddychymyg yn y diwedd a ‘duw-a’ch-helpo’ os yda chi dros bymtheg oed – yn llythrennol ac  yn feddyliol. Yr adwaith i hynny wedyn: rhyddfrydiaeth lipa sy’n ‘esbonio’r’  dogmau – y ffenestri lliw cyfoethog  rheiny sy’n  llawn barddoniaeth gynnil – fel ‘camgymeriadau’ ol-Gwstenyn.   Ac yn waeth yr ‘anffyddiaeth’ ffasiynol sy’n hydreiddio ein gwlad o du rhai ‘uchelael’ na wyddant ddim am yr hyn y maent yn honni ei ‘wrthod’. Ni  fyddent yn meiddio gwneud hyn ag unrhyw ‘bwnc’ arall ond y crefyddol. Fe ymddengys mai’r unig gymhwyster i drafod y crefyddol mewn rhai cylchoedd yw twpdra.

Cyflwynaf y cyfriniol i’ch sylw fel ffordd amgen posibl. A man cychwyn i chi: llyfr ardderchog Denys Turner: The Darkness of God: Negativity in Christian Mysticism.

Mae ambell bererin yn holi ‘Ple mae’r Llwyfan ?’ Wel, fe wyr bawb ble mae’r Coleg yng Nghaerfyrddin ac mae ‘Ffordd y Coleg’ – cyfeiriad Y Llwyfan – yn arwain i’r coleg. Ac i’r satnafwyr/wragedd – SA31 3EQ !

Cristnogaeth 21 : E-fwletin Mehefin 16eg.

Yr hyn na wneir yn aml yw gwahaniaethu rhwng ‘dogma’ a’r ‘dogmatig’. Yn aml eto, cyfnewidir y ddau air fel petaent yn golygu’r un peth.  Yn fras  fe ddywedwn  i mai cyfnod y crefydda dogmatig yw ein cyfnod ni a’r dogmau yn ddim byd amgenach na’r pastynau yn y dwylo haearnaidd i waldio eraill. Ond y mae prydferthwch yn perthyn i’r dogmau.

Yn y bon ,a hyd y gwelaf fi, myfyrdodau dwys iawn ar brofiadau creiddiol-grefyddol y mae iaith yn cael anhawster dybryd i’w ‘dal’ ac felly’n creu ‘lluniau’, yw hanfod y ‘dogmau’. Lluniau ydynt.

Nid oes, efallai, yr un o’r ‘lluniau’ hyn mor gyfoethog  â’r ‘Drindod’.  Y profiad o ‘Dduw’ fel cymuned ynddo’i hun a ddaeth gyntaf – a’r sdraffig wedyn o geisio peintio hynny mewn geiriau. Rhywsut nid oedd ‘undodiaeth’  yn ‘dal’ y profiad creiddiol.  Nid oedd ‘dau’ yn gwneud y tric chwaith.  Ond, diaist i, mi oedd ‘na rwbath am ‘dri’ oedd fwy neu lai yn ffitio ‘ffram’ y profiad. A dyna’i hongian ar y wal fregus. Dipyn go lew yn ‘licio’ a dipyn-llai!- yn tynnu tursiau ( cuchio ). Ac fel yna mae hi wedi bod. Rhywbeth i sbio arnynt yn hir yw’r dogmau yn ‘oriel’ ein crefydda, licio falla ar y tro cyntaf, yn aml gorfod dod yn ol y degfed tro a rhyw gynhesu, ac weithiau -‘byth ar fy wal i!’

Cynhesu ddaru mi hefo llun ‘Y Drindod’ o waith yr artistiaid Cristnogol cynnar. Dirnad wrth edrych  gyda’r blynyddoedd  fod ‘Un’ yn y diwedd yn medru bod yn rhywbeth pell ac oer ac unbeniaethol. ‘Dau’? Yda chi erioed wedi bod yng nghwmpeini dau sy’n nabod ei gilydd yn dda  a chitha wedyn yn eistedd yn fan’no fel lemon yn gwrando ar y ‘ddau’ yma’n hel atgofion?  Gwneud i ni deimlo ar wahan a wna ‘dau’ yn aml. Ond daw ‘trydydd’ i agor y ‘ddau’ allan ac i’n cynnwys. Mi  roedd yna  ‘rywbeth’ am lun Y Drindod oedd yn cadarnhau fy mhrofiad egwan a di-eiriau o ‘Dduw’. Cynhesu oedd y gair iawn i ddisgrifio’r edrych hir ar y llun hwnnw. Ac fel rhyw ddisgrifiad-ymyl-llun fel ag a geir mewn orielau, clywais rhywun ar bregeth yn Rhydychen yn son am Y Drindod fel’ ‘God in  ‘his’ varied availabilities to us’.  ‘Duw’ ar gael i fy nghyneddfau meidrol a ffaeledig fel ‘tad’, ‘gwaredwr’ a ‘dychymyg’ anarchaidd bron- anarchiaeth ‘tan’ a ‘gwynt’.

Ond ‘llun’! Nid yr ‘hanfod’. A dyna wrth gwrs yw ‘dogmatiaeth’: ffeirio’r ‘llun’ am yr ‘hanfod’. Mae yna wastad ‘rywbeth’ na ellir fyth fythoedd ei ‘ddal’ y tu hwnt i’r ‘llun’. Dirnad hynny mae’n debyg a arweiniodd Morgan Llwyd i geisio mynd ‘tu draw’ i’r Drindod a son am y ‘canol llonydd’. Ond ‘llun’ yw hwnnw hefyd. Yn grefyddol yr ydym ni’n ‘wastad’ yn gaeth i luniau. Y dasg enfawr yw i ni beidio ceisio caethiwo eraill  hefo’r lluniau rheiny. O wneud, wele Irac a Syria a’r duw–bach- sydd- a- rhywbeth- yn- erbyn- hoywon .

Dim ond tair wythnos a phedwar diwrnod tan y Gynhadledd yng Nghaerfyrddin. Ydych chi wedi cofrestru eto ?

E-fwletin Mehefin 9ed. 2014

A Oes Pentecost?

Ddydd Sadwrn 7fed Mehefin, yng Nghanolfan y Morlan Aberystwyth, cynhaliwyd cynhadledd i drafod rhyfel a heddwch yng nghwmni’r gwleidydd, Jill Evans; y cyn uwch gaplan yn y fyddin, Aled Huw Thomas; yr ysgolhaig, Ken Booth; a’r gweinidog, Guto Prys  ap Gwynfor. Cynhaliwyd y gynhadledd yn dilyn diwrnod o seremonïau i goffáu 70 mlwyddiant glaniadau D-Day yn Normandi, sef rhai o gyrchoedd pwysicaf yr Ail Ryfel Byd. Priodol felly yn dilyn y cofio oedd holi’r cwestiwn yn y gynhadledd, A Oes Heddwch? 

Roedd hi’n ddiwrnod ardderchog a phob un o’r siaradwyr yn codi cwestiynau pwysig o safbwyntiau gwahanol. Mawr yw’n diolch i’r enwadau a’r mudiadau a ddaeth at ei gilydd i drefnu’r cyfan. Mae angen digwyddiadau cyson fel y rhain i godi ymwybyddiaeth o’n gwaith fel Cristnogion wrth i ni geisio adeiladu byd o heddwch, gan y gwyddom nad rhywbeth sydd yn digwydd heb unrhyw fath o ymdrech ac ymroddiad yw heddwch ond bod yn rhaid wrth fwriad, ewyllys a phenderfyniad.

Ond y cwestiwn sy’n codi’n benodol ar un o wyliau mwyaf arwyddocaol y calendr Cristnogol yw: A Oes Pentecost? Ac a oes yna unrhyw fath o fwriad, ewyllys a phenderfyniad yn deillio o’n Pentecost ni eleni?

Mae stori’r Pentecost yn un ryfedd iawn. Yn ôl rhai dyma’r diwrnod y gwaeddodd Duw ar y greadigaeth gan roi’r oes newydd yn nwylo dyn ar waith yn ein byd.  Mae’r Ŵyl, sy’n syrthio ar yr hanner canfed diwrnod wedi’r Pasg, yn nodi diwrnod geni’r eglwys drwy dywalltiad nerthol o’r Ysbryd Glân. Mae’r hyn sy’n digwydd yn barhad o’r hyn a ddigwyddodd i’r disgyblion wedi i’r Iesu esgyn i’r nefoedd a Luc yw’r unig un o’r pedwar efengylydd sy’n adrodd yr hanes. Wrth gwrs, ceir digon o sôn am yr Ysbryd yn y Beibl cyn hynny ond dyma’r diwrnod y cynhyrfwyd y disgyblion i sefyll ar eu traed eu hunain ac i roi’r oes newydd ar waith yng ngrym yr Ysbryd.

Mae yna rai sy’n dyheu am dywalltiad eto o’r Ysbryd a fydd yn rhwystro’r dirywiad a’r trai a welir ar lawr gwlad ac yn adfer ein heglwysi i ogoniant y gorffennol. Yn hytrach na dyheu am oes sydd wedi hen ddiflannu cawn ein herio heddiw i ddeisyf ysbryd y Pentecost i’n grymuso a’n cynhyrfu o’r newydd fel y gallwn sefyll ar ein traed ein hunain a hyrwyddo gwerthoedd yr oes newydd gyda bwriad, ewyllys a phenderfyniad.

Ni wnawn eich atgoffa o’r Gynhadledd Flynyddol yr wythnos hon ! Fe ddaw cyfle eto. Ond brysiwch i gofrestru.

E-fwletin Mehefin 2, 2014

Cyfarchion ar drothwy’r Pentecost.

Wrth ddiffinio rhywbeth yn ôl ei ymyl, mae rhaid dewis. Mi fyddwch chi’n dod wyneb yn wyneb â chlawdd. Os am chwilio ymhellach bydd raid i chi chwilio am y porth.

Dyw hi ddim yn hawdd mynd drwy’r porth, chwaith. Efallai bydd rhaid i chi  blygu’n go isel. Mae’n bosib, hyd yn oed, i chi gael eich gwrthod. Mae yna reolaeth. Fel arall does fawr o bwrpas i ni fod tu mewn a hwythau y tu allan.

Os lwyddwch i fynd drwy’r porth, mi fyddwch chi wedi ‘cyrraedd’. Mi fyddwch chi ‘i mewn!’ Mae na ddigon o le i bawb, wrth gwrs, ag eto mae na rai tu allan o hyd. Pwy sy’n rheoli? Pwy sy’n cerdded yn ôl a blaen ar hyd y clawdd? Pwy sydd yn creu a chadw’r du a’r gwyn?

Sut le sydd tu mewn? Wrth fynd drwy’r porth fe ddowch i’r ymyl prysur cecrus. Yma mae’r dadlau am fân wahaniaethau. Yma caiff y mintys ei ddegymu. O bryd i’w gilydd, cewch gip ar y canol llonydd tu hwnt. Mae cryn bellter i’w weld rhwng yr ymyl swnllyd a’r canol distaw, ond mae’n dda gwybod ei fod yno.

Am funud bach! Draw fancw mae ‘na glawdd arall!

Ar y llaw arall, wrth ddiffino rhywbeth yn ôl ei ganol, mae’n dirwedd gwahanol. Does dim ymyl. Does dim ‘ni a nhw’, ‘du a gwyn’. Mae pawb yn medru dod at y goelcerth. Yr hyn sydd yn ein diffinio yw ein agosrwydd at y gwres a’n gogwydd tuag at y goleuni. Ambell un yn agos, eraill ymhell. Rhai yn wynebu’r goleuni, ac eraill a’u cefnau ato. Pobl yn aml yn galw heibio ar lwybr crwydrol dolennog, yn dod at y tân, cyn cilio a cheisio eto o gyfeiriad gwahanol.

Neu, o leia, dyna sut ydw i’n i gweld hi. Beth ddwedi di?

Ar y botwm ‘Erthyglau’  mae darlith â draddodwyd yn ddiweddar gan John Gwilym Jones ym Mhrifysgol Aberystwyth. Teitl y ddarlith yw ‘Gwyddoniaeth a Chrefydd’ ac y mae Cristnogaeth 21 yn falch o fod y cyntaf i’w chyhoeddi.

Fe fydd Cathrin Daniel, Catrin Haf Williams a Tecwyn Ifan ‘gyda’i gilydd yn yr un lle.’ Fyddwch chi yno ?

Cristnogaeth 21 – E-fwletin Mai 26ain

Mae nifer o fy ffrindiau yn “anffyddwyr”. Dwi’n rhoi’r gair mewn dyfynodau, oherwydd mai cyfeirio ydw i at yr hyn y mae nhw’n galw eu hunain; does na ddim, yn aml iawn, ronyn o dystiolaeth o’u diffyg ffydd. Dydi dadlau nad oes yna Dduw ddim yn medru gwadu presenoldeb y Dwyfol yn ein bywydau. Dydi galw crefydd yn gyfres o straeon tylwyth teg ddim yn dirymu’r hanfod gwydn. Mae angen mwy o angerdd a rheswm Nietzsche arnyn nhw i wneud hynny. Dim ond gwadu mae “anffyddwyr” cyfoes yn llwyddo i’w wneud ar y cyfan, gan nad yw hi’n bosib profi negydd.

Newidiodd cymdeithas yn ein cenhedlaeth ni. Daeth yn fyd plwyfol, clos a phawb yn byseddu’r un iaith i’w teclynnau torfol ar bum cyfandir.  Torrodd y ‘fi’ fawr ryngwaldol ar draws yr hen batrymau lleol bregus. Culhaodd ein perthynas â’r byd o’n cwmpas i’n teulu clos, y sgrîn lydan a’r band eang. Dim ond rhif ydan ni bellach i’r cwmnïau sydd yn darparu ein dwr a’n trydan a’n bwyd a’n bara beunyddiol, hyd yn oed.

Pa ryfedd i ni ostwng ein parch at werthoedd cymdeithas. Os nad ydi hwn yn plesio – clic ar y botwm, a dyna un arall – clic, clic, clic.  Os nad ydw i – y fi fawr – yn medru gweld synnwyr mewn syniad, yna – clic!

Mae’r defnydd o’r gair ‘anffyddiwr’ yn nodwedd sy’n perthyn i unigolyn a’u byd a’u buchedd. Mae’n deillio yn aml o adwaith i fagwraeth dan gysgod crefydd gul. Gwrthod yn unigol mae anffyddiwr, a’r gwrthwyneb, hyd y gwela i, yw cyd-chwilio.

Neu, o leia, dyna sut ydw i’n i gweld hi. Beth ddwedi di?

Mae manylion ein cynhadledd i’w gweld ar y wefan erbyn hyn, ynghyd a ffurflen gofrestru. Cofiwch ddau beth o leiaf : rhaid cofrestru er mwyn sicrhau bwyd – a chofrestru mewn pryd! A’r ail beth ? Soniwch wrth eraill a chyfeiriwch hwy i’r wefan. Dyma’r tro cyntaf i’r Gynhadledd fod yn y De Orllewin ac o dri lleoliad posibl eleni, Caerfyrddin a enillodd !

Cristnogaeth 21 – E-fwletin Mai 19eg

Cymwysterau pensaer sydd gen i, ac fel pensaer y bum yn ennill fy mara beunyddiol dros y rhan fwyaf or deng mlynedd ar hugain diwethaf. Mae pensaernïaeth yn broffesiwn diddorol. Daw rhywun i ofyn eich barn ynglyn a sut i ddarparu mwy neu well gofod mewn adeilad, ond yn amlach na pheidio mae nhw’n gwybod yn well na chi pan fentrwch chi roi ateb.

Mae rhaid i bensaer, felly, ddysgu yn gynnar iawn yn ei yrfa, sut mae gwahaniaethu rhwng yr hyn mae’r cleient yn gofyn amdano a’r hyn sydd arno’i angen. Ai dyma sydd angen arnyn nhw, neu ai dyma’r hyn y mae nhw’n meddwl y dylen nhw ofyn amdano?

Mae hwn yn batrwm lled gyffredin, wrth gwrs – yn arbennig ym myd ffasiwn (ac nid dim ond dillad). Am beth ydw i yn chwilio? Am beth ydw i’n meddwl y dylwn i fod yn chwilio? Ydi’r ymchwil wedi treiddio i’r dyfnder hwnnw lle mai dim ond gofynion y sefyllfa benodol honno sydd yn cyfri? Ydw i wedi ceisio’n ddigon caled i gyrraedd lle nad oes unman i guddio – dim twyll, dim deuoliaeth – er mwyn cael wynebu’r sefyllfa yn ei chyfanrwydd? Ydw i’n ceisio ymgyrraedd am y gwirionedd hynny sydd tu hwnt i eiriau?

Dach chi’n gwybod be sy gen’i? Chwilio am y lle hwnnw o ble mae’r môr goleuni yn ymrolio. Tarddiad llewyrch yr haul sydd tu hwnt i’r haul.

Addoli.

Neu, o leia, dyna sut ydw i’n ei gweld hi. Beth ddwedi di?

Beth am annog ffrindiau i dderbyn yr E-fwletin yn uniongyrchol neu ei ddarllen ar y wefan www.cristnogaeth21.org. Mae nifer gynyddol yn ei werthfawrogi o wythnos i wythnos. A ydych wedi rhoi ‘Y Gynhadledd’ yn eich dyddiadur desg neu electroneg ar y dydd Sadwrn Gorffennaf 12ed ?

Annwyl Selogion Cristnogaeth 21,

Yr wythnos hon, bydd S4C yn cynnal wythnos o raglenni am iechyd meddwl gyda chymorth Amser i Newid Cymru– yr ymgyrch i godi ymwybyddiaeth am salwch meddwl yng Nghymru heddiw.Mae’n benderfyniad clodwiw o gofio bod peth o’r ymchwil cychwynnol yn awgrymu bod problemau iechyd meddwl yn broblem gynyddol ymhlith Cymry Cymraeg bellach.

Mewn oes mor unigolyddol â hon, y duedd yw ystyried problemau iechyd meddwl yn nhermau  yr unigolion eu hunain yn unig. Yn eironig, mae’r diwydiant “helpu’r hunan” sydd wedi blodeuo cymaint yn ddiweddar fel tae’n cadarnhau’r pwyslais hwn ymhellach trwy fynnu y gall unigolyn newid ei sefyllfa dim ond iddo ymdrechu i feddwl ac ewyllysio yn wahanol- a hynny ar ei liwt ei hun.

Anghofir yn aml am y dimensiwn cymdeithasol sy’n dylanwadu cymaint ar fywydau pawb ohonom.  Ac o  ran Cymry Cymraeg yn benodol, diau bod dwy elfen gymdeithasol unigryw ar waith yma.  Yn gyntaf, onid yw dirywiad ieithyddol yr ardaloedd Cymraeg traddodiadol mewn cyn lleied o amser wedi cyfrannu at yr ing meddyliol sydd i’w weld ymhlith Cymry Cymraeg heddiw? Rydym oll yn gyfarwydd â’r ystadegau, ond faint mewn gwirionedd a wyddom ni am effeithiau seicolegol gweld rhywbeth mor greiddiol i’n hunaniaeth yn diflannu o dan ein trwynau? Oes, mae yna ddosbarth Cymraeg hyderus a huawdl wedi codi yn yr ardaloedd Cymraeg yn sgîl datblygiadau diweddar gyda’r cyfryngau, ond eilbeth annigonol yw hyn yn ei hanfod yn wyneb colli’r Cymreictod naturiol, di-ymdrech a di-son amdano, a fu’n nodweddu’r ardaloedd hyn cyhyd.

Ochr yn ochr â’r golled hon sy’n mynd rhagddi, rydym hefyd fel Cymry Cymraeg wedi gorfod ymdopi â dadfeiliad ein traddodiad crefyddol dros y blynyddoedd diwethaf. Bid siŵr, mae Cymry Cymraeg wedi fotio hefo’u traed wrth gefnu ar ein heglwysi dros y genhedlaeth neu ddwy ddiwethaf, a’r mwyafrif ohonynt yn ymddangos fel petaent yn berffaith fodlon â’u bywyd cyfoes mwy troedrydd. Eto, mae yma archoll sydd heb ei chydnabod yn iawn wrth i sefydliad oedd yn cynnig sicrwydd, sefydlogrwydd a chynhaliaeth i bobl ddiflannu o fywydau cymaint ohonom. Gyda dau draddodiad mor hanfodol i’n holl ddiwylliant dan warchae ar yr un pryd- a yw hi’n syndod mewn gwirionedd bod problemau iechyd meddwl ar gynnydd ymhlith Cymry Cymraeg heddiw?

A minnau wedi byw gydag iselder a phryder cymdeithasol am flynyddoedd, rwy’n hynod o ddiolchgar am fodolaeth Amser i Newid Cymru– ac yn croesawu’r ffaith bod y mudiad am geisio dwysáu ei waith ymhlith Cymry Cymraeg yn ystod y flwyddyn nesaf. Efallai’n wir y bydd yr ymgyrch hefyd yn gallu procio ein heglwysi i gymryd y mater hwn mwy o ddifrif.

Fel Cristion, bu’n siom i mi na ddaeth unrhyw gyfle i drafod fy mhroblemau iechyd meddwl o fewn yr eglwys dros y blynyddoedd, a does gen i ddim cof chwaith o fynychu gwasanaeth yn trafod materion iechyd meddwl fel y cyfryw.

Ond, mae Eglwys St. Barnabas yn Epsom, Surrey wedi dangos nad yw hi’n gorfod bod fel hyn mwyach. Mae’r eglwys hon newydd gychwyn elusen o’r enw “Love me, Love my Mind”  er mwyn gosod iechyd meddwl  yn sail ar gyfer ei holl genhadaeth. Gan brofi fod yr eglwys hithau, er ei phroblemau, hefyd yn agored i bosibiliadau newydd er mwyn cyflawni y gwaith iacháu hwnnw oedd mor greiddiol yng ngweinidogaeth Iesu .

Gobeithio eich bod wedi rhoi dyddiad ein cynhadledd flynyddol yn eich dyddiadur neu ar galendar y gegin : Gorffennaf 12ed. Caerfyrddin.

Annwyl Selogion Cristnogaeth 21:

YN wyneb y safbwyntiau gwrth-grefydddol milwriaethus a nodweddir gan wyddonwyr megis Richard Dawkins a’i debyg heddiw, mae anffyddiaeth gyfoes fel petai’n ymhyfrydu mynd ben-ben â’r  traddodiad Cristnogol. Fel credinwyr, rydym ninnau hefyd yn ein tro wedi’n cyflyru i ystyried anffyddiaeth fel  ffenomena cwbl bendant a di-wyro ei barn.

Ofni’r gwaethaf oedd sawl un felly wrth i’r anffyddiwr Darren Aronofsky, y cyfarwyddwr ffilm o America, droi ei sylw at un o straeon enwoca’r Hen Destament, wrth gyflwyno “Noah”  ar gyfer y sgrin fawr.

Mae’r cyfarwyddwr wedi mentro newid rhai manylion hanfodol am deulu Noa ar yr arch,  wedi creu cewri cerrig dychmygol  i helpu Noa ar sail y cyfeiriad at y Neffilim yn Genesis a hyd yn oed wedi cwestiynu cymhellion y prif gymeriad ei hun ar un plwc. Oes ryfedd bod rhai wedi siarsio Cristnogion i beidio â mynd i weld y ffilm hon?!

Ond yr eironi yw fod yr anffyddiwr hwn wedi llwyddo i greu ffilm sydd yn ei hanfod yn ymdrin â dirgelwch ffydd a sut y mae ffydd yn gallu symud mynyddoedd yn llythrennol.  Ac er y cwestiynu ffydd sydd hefyd yn digwydd wrth i gymeriad Noa anobeithio am gyflwr y ddynoliaeth ac ystyried gweithredu fel Duw ei hun ar un pwynt yn y stori, y rhyfeddu at ffydd a’i holl ganlyniadau yw gwaddol arhosol y ffilm hon.

Defnyddir dwy stori’r creu yn Genesis fel canolbwynt dramatig i’r cwbl. Ceir darn o sinema fyth-gofiadwy wrth i Noa( Russell Crowe) adrodd hanes y creu sydd yn cyplysu’r stori Feiblaidd ac esblygiad er mwyn dangos  perffeithrwydd gorffenedig byd y creawdr. Ond wrth i Tubal-Cain-un o ddisgynyddion Cain- ddatgan yn heriol mai holl bwrpas dyn “wedi ei greu ar lun a delw’r creawdr” yw tra-arglwyddiaethu ar y ddaear a’i holl breswylwyr, mae cas-wir ail stori’r creu a’i afael ar fywyd hefyd yn cael llwyfan eang.

Mae Noa a’r prif gymeriadau wedi eu gosod yn solet yn hanes yr Hen Destament, ond ceir cyfeiriadau cynnil at natur argyfyngus ein byw presennol trwy’r ffilm. Ac mae’r tirwedd apocalyptaidd sy’n gefnlen i’r stori, a’r awgrymiadau am ddinasoedd “hi-tech”  yn y pellter, yn dangos fod y stori wedi ei osod rhywbryd yn y dyfodol hefyd.  Nid cymaint stori am un llif sydd yma felly ond cydnabyddiaeth mai un yw amser mewn gwirionedd a bod argyfwng a galwad i ymateb i argyfwng  yn realiti diymwad  yn ein holl hanes fel dynoliaeth.

A beth bynnag fo’r farn am newid rhai o fanylion y stori Feiblaidd,  mae’n ymddangos i mi fod y cyfarwyddwr ffilm  wedi seilio’r cwbl ar yr adnod honno yn Genesis sy’n son am ganlyniadau bwyta o bren y bywyd:

“Yr agorir eich llygaid y dydd y bwytewch ohono, a byddwch fel Duw, yn gwybod da a drwg”.

Mae’r anffyddiwr hwn fel petai’n dweud wrthym mai mater i ni yw dewis yn y pendraw- pa stori’r creu ydym am ei dychmygu a’i harddel? Pa Gristion allai anghytuno â’r dehongliad hwn o’n cyfrifoldebau ni fel bodau dynol i benderfynu sut fath o fywydau yr ydym am eu dilyn a sut fath o greadigaeth yr ydym am ei chreu?

Fel credinwyr, rydym yn gyfarwydd iawn â ffydd sy’n gallu gwyro tuag at anffyddiaeth ar adegau yn ein hanes.  Efallai mai un o gymwynasau mwyaf y ffilm ”Noah” yw awgrymu bod hyn yn gallu digwydd yn hanes anghredinwyr hefyd, ond i’r cyfeiriad arall, ac anffyddiaeth weithiau’n gallu gwyro- er syndod iddi’i hun- tuag at ffydd.

Dyddiad i’w gofio : CYNHADLEDD CRISTNOGAETH 21 Sadwrn Gorffennaf 12ed

Y Llwyfan, Caerfyrddin. Mwy o fanylion i ddilyn.