E-fwletin Mehefin 2, 2014

Cyfarchion ar drothwy’r Pentecost.

Wrth ddiffinio rhywbeth yn ôl ei ymyl, mae rhaid dewis. Mi fyddwch chi’n dod wyneb yn wyneb â chlawdd. Os am chwilio ymhellach bydd raid i chi chwilio am y porth.

Dyw hi ddim yn hawdd mynd drwy’r porth, chwaith. Efallai bydd rhaid i chi  blygu’n go isel. Mae’n bosib, hyd yn oed, i chi gael eich gwrthod. Mae yna reolaeth. Fel arall does fawr o bwrpas i ni fod tu mewn a hwythau y tu allan.

Os lwyddwch i fynd drwy’r porth, mi fyddwch chi wedi ‘cyrraedd’. Mi fyddwch chi ‘i mewn!’ Mae na ddigon o le i bawb, wrth gwrs, ag eto mae na rai tu allan o hyd. Pwy sy’n rheoli? Pwy sy’n cerdded yn ôl a blaen ar hyd y clawdd? Pwy sydd yn creu a chadw’r du a’r gwyn?

Sut le sydd tu mewn? Wrth fynd drwy’r porth fe ddowch i’r ymyl prysur cecrus. Yma mae’r dadlau am fân wahaniaethau. Yma caiff y mintys ei ddegymu. O bryd i’w gilydd, cewch gip ar y canol llonydd tu hwnt. Mae cryn bellter i’w weld rhwng yr ymyl swnllyd a’r canol distaw, ond mae’n dda gwybod ei fod yno.

Am funud bach! Draw fancw mae ‘na glawdd arall!

Ar y llaw arall, wrth ddiffino rhywbeth yn ôl ei ganol, mae’n dirwedd gwahanol. Does dim ymyl. Does dim ‘ni a nhw’, ‘du a gwyn’. Mae pawb yn medru dod at y goelcerth. Yr hyn sydd yn ein diffinio yw ein agosrwydd at y gwres a’n gogwydd tuag at y goleuni. Ambell un yn agos, eraill ymhell. Rhai yn wynebu’r goleuni, ac eraill a’u cefnau ato. Pobl yn aml yn galw heibio ar lwybr crwydrol dolennog, yn dod at y tân, cyn cilio a cheisio eto o gyfeiriad gwahanol.

Neu, o leia, dyna sut ydw i’n i gweld hi. Beth ddwedi di?

Ar y botwm ‘Erthyglau’  mae darlith â draddodwyd yn ddiweddar gan John Gwilym Jones ym Mhrifysgol Aberystwyth. Teitl y ddarlith yw ‘Gwyddoniaeth a Chrefydd’ ac y mae Cristnogaeth 21 yn falch o fod y cyntaf i’w chyhoeddi.

Fe fydd Cathrin Daniel, Catrin Haf Williams a Tecwyn Ifan ‘gyda’i gilydd yn yr un lle.’ Fyddwch chi yno ?