Cyfweliad gydag Anna Jane Evans, Cadeirydd Cristnogaeth21
Dechreuodd Anna Jane ar ei gwaith fel gweinidog yng Nghaernarfon a’r Waunfawr ym mis Gorffennaf 2020, ar ôl deunaw mlynedd o weithio fel cydlynydd gwaith Cymorth Cristnogol yng ngogledd Cymru. Cyn hynny bu’n gweithio drwy’r Eglwys Bresbyteraidd efo plant ac ieuenctid yn y Rhondda ac yn Eglwys Noddfa, Caernarfon. Hi yw Cadeirydd Cristnogaeth21.
- Disgrifiwch eich magwraeth, ac unrhyw ymwneud â chapel neu eglwys, neu fywyd ffydd yn ystod eich plentyndod.
Magwraeth o fynd i’r capel yn selog fel teulu bob bore Sul – heb fawr o ddewis yn y mater, ond cymryd yn ganiataol mai dyna oedd y peth normal ac iawn i’w wneud. Dweud adnod yn rhan o’r gwasanaeth a’r drefn, ac er mod i’n syrffedu ar y pryd ar gael pregethwyr/gweinidogion yn ein canmol am ddysgu adnodau a dweud pa mor werthfawr oedd hynny, rhaid cyfaddef bod eu profiad hwy’n fyw i mi hefyd erbyn hyn!
2. Oedd yna achlysur neu ddigwyddiad yn eich bywyd a daniodd eich diddordeb ym materion ffydd?
Dwi’n cofio diflastod llwyr mewn rhyw oedfa a gofyn yn ddigywilydd i un o’r blaenoresau ar ddiwedd y gwasanaeth pam oedd hi’n boddran dod bob Sul. Mi wnaeth symlder a sydynrwydd ei hateb fy ysgwyd: ‘achos mai Duw ydi o’.
O edrych yn ôl, roedd ffyddlondeb a chysondeb pobl y capel yn ffactor – yr arferiad mor gryf, ac eto rhyw ddyfnder ac ystyr ynddo oedd yn codi cwestiynau a chywreinrwydd. Dwi’n teimlo’n hynod ddyledus i’r dylanwadau cynnar yna osododd batrwm a disgwyliadau cadarn – ac yn dal i gredu bod grym arferiad yn gallu bod yn gynhaliaeth drwy stormydd pan ydan ni ’mond jest yn llwyddo i ddal gafael yn rhywbeth.
3. Sut fyddech chi’n disgrifio ble y’ch chi ar hyn o bryd o ran eich gweledigaeth o Dduw neu fywyd ysbrydol?
Duw Emaniwel – mae o mor agos atom fel nad ydym yn ei weld yn aml iawn gan ein bod yn chwilio amdano yn rhywle arall. Perthynas sy’n dyfnhau – ac yn gallu bod yn rhwystredig o bigog ar adegau ond yn orfoleddus o olau ar droeon eraill. Mae’r syniad o Dduw yn ein galw ac yn ein casglu ynghyd yn un sy’n taro tant cryf i mi ynghanol arwahnarwydd ac unigrwydd y Covid. Dyhead am i ni, wrth drio agosáu at Dduw, agosáu at ein gilydd – o fewn ein cymunedau lleol ac yn fyd-eang fel dynoliaeth a chreadigaeth.
4. Sut cyrhaeddoch chi ble y’ch chi nawr yn eich bywyd?
Y peth ola o’n isio’i neud oedd mynd i’r weinidogaeth – ond, rywsut mae’n teimlo mod i yn y lle iawn er gwaetha hynny. Mae hi wedi bod yn daith droellog ar brydiau, ond dwi wedi ymwneud â bywyd yr eglwys gydol fy mywyd ac wedi cael cyfleon a phrofiadau godidog drwy’r gwaith plant ac ieuenctid, yn y Rhondda ac yn Eglwys Noddfa – ac wedyn yn fy rôl efo Cymorth Cristnogol, ac mae’n hynod o braf cael ffocws mwy cymunedol a lleol i mywyd a ngwaith eto. Mae hynny wedi bod yn hynod o wir yn ystod y cyfnod clo a’r angen amlwg o fewn y gymuned am gefnogaeth a chynhaliaeth.
5. Beth yw’ch rhwystredigaethau mwyaf a’r gobeithion mwyaf sydd gyda chi o ran bywyd eglwysig yng Nghymru heddiw?
Dwi’n rhyw deimlo bod ’na chydig o ‘identity crisis’ yn yr eglwys ynglŷn â beth/pwy ydi hi o fewn y gymuned: ai jest enw ar adeilad ydi Seilo/Bethel/Engedi ac ati, ’ta cymuned o bobl o fewn y gymuned ehangach sy’n halen ac yn oleuni. I raddau, dwi’n meddwl bod y gymuned eglwys wedi chwalu i fod yn unigolion – llawer iawn ohonynt yn gweithio’n dawel ac yn ddiwyd ar bob math o lefel yn y gymdeithas, ond heb, o reidrwydd, weld hynny fel rhan o’u galwad fel aelodau Eglwys Crist. Ac mae’r ochr gymunedol o drefnu a chydlynu wedi cael ei cholli nes bod yr eglwys yn edrych yn gwbl amherthnasol i’r gymuned ehangach sy’n credu mai jest adeilad ydi o lle mae pobl yn ????!
6. I ble fyddwch chi’n troi am ysbrydoliaeth i’ch cynnal chi? Oes awduron, llenorion, cerddorion, artistiaid ayyb sy’n eich cynnal chi fyddai’n help i eraill wybod amdanyn nhw?
Dwi wedi cael blas mawr ar ddarllen llyfrau’r Esgob John Shelby Spong, ond hefyd mae dehongliad William R. Herzog o ddamhegion Iesu fel damhegion chwyldroadol wedi fy ysbrydoli – mae’n herio ac yn datod ein dehongliad dosbarth canol cyfforddus o eiriau a damhegion mwyaf cyfarwydd Iesu ac yn eu troi ar eu pen.
- Sut fyddech chi’n hoffi i bobl eich cofio chi?
O gofio’r dylanwadau da sydd wedi bod arnaf fi fy hun, mi faswn yn licio i bobl gofio’r dal gafael a’r styfnigrwydd penderfynol sydd ei angen o dro i dro i fedru credu bod cariad yn ennill y dydd yn erbyn holl erchylltra a negyddiaeth dywyll ein byd ni heddiw. Rhannodd rhywun gerdd Maya Angelou ‘Continue’ ar Facebook a dwi wedi ei chyfieithu:
‘Parhau’
gan Maya Angelou (ysgrifennwyd yn wreiddiol fel anrheg pen-blwydd i Oprah Winfrey)
Ar ddydd dy eni
llanwodd y Creawdwr storfeydd a hosanau di-rif
ag ennaint drud
tapestrïau cywrain
a hen ddarnau arian o werth anhygoel,
trysor fyddai’n deilwng o waddol brenhines
gosodwyd hwy o’r neilltu ar dy gyfer.
ar dy ben dy hun
gyda ffydd a gobaith yn arfogaeth
A heb wybod am y cyfoeth oedd yn dy ddisgwyl
torraist drwy waliau cryfion
tlodi
a llacio cadwynau anwybodaeth
oedd yn bygwth dy lethu er mwyn
cerdded
yn Wraig Rydd
i ganol byd oedd dy angen.
Fy nymuniad i ti
yw y byddi’n parhau
parhau
i fod y person a’r ffordd wyt ti
i beri i fyd crintachlyd
synnu at dy weithredoedd caredig
parhau
i ganiatáu i hiwmor leddfu baich
dy galon dyner
parhau
mewn cymdeithas dywyll o greulon
i adael i bobl glywed mawredd
Duw yng nghloch dy chwerthin
parhau
i adael i’th huodledd
godi pobl i’r uchelderau
nad oeddynt ond wedi eu dychmygu
parhau
i atgoffa pobl bod
pawb gystal â’i gilydd
a bod neb yn is
nac yn uwch na chdi
parhau
i gofio blynyddoedd dy ieuenctid dy hun
ac i edrych yn ffafriol ar y colledig
a’r lleiaf, a’r unig
parhau
i roi mantell amddiffynnol
o gwmpas cyrff
yr ifanc a’r diamddiffyn
parhau
i gymryd llaw’r gwrthun
a’r afiach ac i gerdded yn dalog gyda hwy
ar y stryd fawr,
gall rhai dy weld a
chael eu hannog i wneud yr un peth
parhau
i blannu cusan gofal gyhoeddus
ar foch y gwael
a’r hen, a’r methedig
a chyfrif hynny’n
weithred naturiol a ddisgwylir ohonot
parhau
i gymryd diolchgarwch
fel clustog i benlinio arni
wrth ddweud dy bader
a boed i ffydd fod yn bont
a adeiledir gennyt i oresgyn y drwg
a chroesawu daioni
parhau
i beidio anwybyddu unrhyw weledigaeth
sy’n dod i ledaenu dy orwelion
a chynyddu dy ysbryd
parhau
i feiddio caru’n ddwfn
a mentro popeth
am y peth da
parhau
i arnofio’n hapus
ym môr y sylwedd diderfyn
a osododd gyfoeth o’r neilltu
ar dy gyfer
cyn i ti gael enw
parhau
a thrwy wneud hynny
bydd modd i ti ac i’th waith
barhau’n
dragwyddol
