Meddai’r diweddar Esgob John Selby Spong…

Bu farw John Spong ar 12 Medi yn 90 oed (gw. e-fwletin, 19 Medi). Rhwng 1973 a 2018 cyhoeddodd 26 o gyfrolau, gan ysgrifennu’n helaeth ar y Beibl a sut i gyflwyno Cristnogaeth i oes (yn y gorllewin) sydd wedi hen droi cefn ar grefydd draddodiadol o safbwynt cred a sefydliadau cyfundrefnol. Efallai mai’r gyfrol Jesus for the non-religious (2007) sy’n cyfleu orau nod ei waith a’i weinidogaeth fel esgob, ysgolhaig a Christion radical. Mae’n waith ac yn weinidogaeth i ni i gyd. Os bu esgob ac ysgolhaig dadleuol yn America erioed, Spong oedd hwnnw.

>>>>>>>>>>>>>><<<<<<<<<<<<<<

Nid Cristion yw Duw, nac Iddew, nid Mwslim, Hindw na Bwdydd chwaith. Crefyddau o greadigaeth feidrol ydynt i’n galluogi i gerdded yn nirgelwch Duw. Rwy’n anrhydeddu fy nhraddodiad, rwy’n cerdded yn fy nhraddodiad a thrwyddo. Nid yw fy nhraddodiad yn diffinio Duw, ond yn hytrach yn fy nghyfeirio tuag at Dduw.

Nid hawlio’r gwirionedd y mae gwir grefydd. Ni all yr un grefydd wneud hynny. Yn hytrach, gwahoddiad i fynd ar daith sy’n arwain at ddirgelwch Duw ydyw. Eilunaddoliaeth yw crefydd sy’n credu bod yr holl atebion ganddi.

Mae’r eglwys fel pwll nofio. Daw’r sŵn mwyaf o’r pen bas.

Mae’r darlun o’r groes fel Duw yn aberthu ei fab dros bechodau’r byd yn ddarlun cyntefig wedi ei sylfaenu ar ddarlun cyntefig o Dduw.

Mae’r Beibl wedi colli sawl brwydr. Dyfynnwyd y Beibl i amddiffyn caethwasiaeth. Ond collodd y frwydr. Fe’i dyfynnwyd i gadw merched yn dawel yn eu lle. Collodd honno hefyd. Ac mae’n cael ei ddyfynnu i geisio atal hoywon rhag cael eu hawliau sylfaenol – ac mae’n colli’r frwydr honno eto.

Mae pob bod meidrol yn cario delw Duw a rhaid parchu pob person oherwydd yr hyn ydyw. Felly, nid oes diffiniad allanol, boed wedi ei sylfaenu ar hil, cenedl neu rywioldeb y gellir ei ddefnyddio i wrthod neb neu i wahardd neb.

Ein problem yw nid yn gymaint ein bod wedi ‘syrthio’ ond nad ydym yn gwybod beth yw bod yn feidrol. Y cwestiwn yw: beth all ein gwneud yn feidrol fel y gallwn rannu bywyd a rhannu cariad yn hytrach na gwarchod ac amddiffyn ein bywyd ein hunain yn barhaus. Felly yr wyf fi’n gweld y stori am Iesu ac mae’n stori fawr a grymus.

Mae pob crefydd yn awyddus i brofi mai ganddi hi mae’r gwir. Dyna pryd mae’n troi’n ddieflig. Dyna pryd y mae rhyfeloedd crefyddol, erledigaeth o bob math a llosgi hereticiad wedi digwydd, ac yn parhau i ddigwydd.

Duw yw’r presenoldeb na allwn byth ei ddiffinio, ond ni allwn chwaith ei wadu.

Os na allwn gredu yn atgyfodiad Iesu heb dderbyn yn llawn yr adroddiadau am yr atgyfodiad yn yr Efengylau, yna mae ar ben arnom. Mae’r credu hwnnw’n amhosibl ac os dyna’r cyfan sydd gennym, yna mae dyddiau Cristnogaeth, sy’n dibynnu ar wirionedd a dilysrwydd Iesu, ar ben.

Yn ei brolog o fyfyrdod tair tudalen, fel hyn y mae Spong yn gorffen ei brolog i’r gyfrol Jesus for the non religious:

Yr wyf yn parhau, Iesu, i geisio meddiannu’r hyn a gredaf wyt ti:
y ffordd
i ffynhonnell bywyd,
i ffynhonnell cariad,
i wreiddyn bod
a’r drws i ddirgelwch y sanctaidd.

Trwy’r drws hwnnw yr wyf yn dyheu am gerdded.
A wnei di fy nghyfarfod yno?
A wnei di fy herio yno?
A wnei di fy arwain yno
a datguddio dy wirionedd i mi ac ynof fi?

Ac ar ddiwedd y daith hon, Iesu,
a wnei di fy nghofleidio
yn y gwirionedd eithaf
a alwaf yn Dduw,
yn yr hwn yr wyf yn byw
ac yn symud,
ac yn awr yn bod?
Dyna, Iesu, fy nod yn y gyfrol hon.