E-fwletin Medi 29ain, 2014

Erbyn i Luc ysgrifennu proffwydoliaeth Iesu am ddinistr Jerwsalem roedd y ddinas sanctaidd eisoes yn sarn. Yr hyn a wna mewn gwirionedd yw disgrifio’r dinistr a hynny, er yn gynnil, yn eithaf manwl. Yn dilyn y gwrthryfel Iddewig yn 66 O.C. ryddhawyd gafael Rhufain ar Balestina gan adfer i Jerwsalem am bedair blynedd fer ei safle priod fel dinas y Duw byw. Gwyddom wrth gwrs mai llonyddwch cyn storm fu hynny gan i Rufain gau amdani yn 70 O.C. cyn dryllio’i muriau a’i gorchfygu drwy loddest o drais gan ddifa pawb a phopeth a safai o’i blaen. Llifodd gwaed degau o filoedd o Iddewon ar hyd y strydoedd a thaflwyd eu cyrff drylliedig yn domen ar fynydd Seion. Wedi’r lladdfa llosgwyd y Deml ynghyd â phob dim yn ei chyffiniau yn ffermydd, yn winllannoedd a chnydau. Nid rhyfedd i Joseffus nodi bod Jerwsalem wedi’r dinistr yn amddifad iawn o unrhyw brawf o’i bodolaeth.
Nid yw’n arfer gan drwch yr ysgolheigion Beiblaidd i ddyddio efengyl Marc wedi’r dinistr. Amcenir ei dyddio rhywbryd ynghanol 60au’r ganrif gyntaf. A barnu yn groes i’r dybiaeth gyffredin mai ôl-ddinistr yw cynnyrch Marc yntau ceir ganddo reswm digonol dros guddio Iesu’r Meseia. Bu’r ganrif gyntaf yn un o ddisgwyliadau apocalyptaidd i’r Iddewon ac nid prin y meseiau a ymddangosodd ar y llwyfan gyda’r bwriad o orchfygu Rhufain trwy drais. Cofiwn fod un selot o leiaf ymhlith disgyblion cyntaf Iesu.
Erbyn i Iesu efengyl Marc ddatgelu ei hunaniaeth gerbron y Sanhedrin y mae’n mewn cyflwr rhy druenus i’r un Iddew ei gymryd o ddifrif.
Tybed, a feddyliodd Marc y deuai Iesu, y llwyddodd i’w bellhau oddi wrth y feseianaeth a nodweddai Iddewiaeth ei ddydd, a groeshoeliwyd yn enw teyrnfradwriaeth, mewn rhai canrifoedd, ac am ganrifoedd lawer wedi hynny, yn un o gynheiliaid y math dinistr, a gwaeth, a welwyd yn Jerwsalem yn chwarter ola’r ganrif gyntaf.
Tipyn o dasg, fe ymddengys, yw “adnabod ffordd tangnefedd”.