Pawb ŵyr ei boen?

Nid yw hunan-laddiad yn drosedd bellach. Dyfynnir “Duw biau edau bywyd” yn aml yn nhermau gwrthwynebu`r syniad. Mae`n amlwg na ddehonglir y geiriau hyn yn llythrennol, gan ein bod yn ymdrechu i estyn oes personau sydd wedi peidio â byw, ac sydd bellach yn bodoli`n unig. Ac onid yw tosturi, trugaredd a chariad yn ganolog i`n dealltwriaeth ni o`r ffydd Gristnogol? Mae hen air yn ein mysg ni fel Cymry, “Pawb ŵyr ei boen”.

Os ydych lythrenolwr, mae sail beiblaidd i gymorth i farw. Mae dwy fersiwn o sut y bu i Saul, brenin cyntaf Israel farw; un yw hunanladdiad trwy syrthio ar ei gleddyf ei hun am fod gwendid wedi cydio ynddo, a’r ail fersiwn yw iddo gael cymorth Amaleciad ifanc. Er, mae yr holl fersiwn yn simsan yn hanesyddol gan y tybir mai celwydd er budd hunanol ydoedd stori`r Amaleciad. Fodd bynnag, y mae penderfyniad person sydd am gymorth yn dibynnu`n llwyr ar deulu a meddygon sydd yn fodlon rhoi y cymorth hwnnw. I lawer y mae cytuno i roi cymorth yn creu anhawsterau personol – yn feddygol ac yn emosiynol.

O safbwynt y ddeddf ar hyn o bryd, ymddengys i mi fod y perygl o gael eich erlyn am gynorthwyo yn un amwys iawn. Ymddengys na chyhuddir neb a fu`n gymorth i fynd ag anwylyd i`r Swistir os y bernir fod y penderfyniad yn un dilys a chymhellion y cynorthwywyr yn ddilychwin: “voluntary, clear, settled and informed decision and whether the suspect acted out of compassion and reported the victim’s suicide to the police and fully assisted them in their inquiries into the circumstances of the suicide or the attempt and his or her part in providing encouragement or assistance” (Cyfarwyddwr Erlyniadau Cyhoeddus 2010). Ni bu erlyn wedi ymchwiliad manwl i`r achos y bûm i ynglŷn ag ef. Eto, os digwydd proses gyffelyb ym Mhrydain y mae erlyn y cynorthwywyr yn digwydd bron yn otomatig. Wrth gwrs ychydig iawn sydd yn medru fforddio mynd i`r Swistir. Pe bai`r gwasanaeth ar gael ym Mhrydain, gallasai`r galw gynyddu yn sylweddol.

Mae meddygon at ei gilydd yn erbyn gan bwysleisio bod cyfarpar digonol i liniaru poen i bob un. Eto, ganol Ebrill eleni, cyhoeddodd Elusen Marie Curie fod diffygion mawr yn y gofal a roir i rai sydd yn dioddef afiechydon terfynol yng Nghymru, gan ddatgan mai pobl groenddu, Asiaid, pobl dros 85 oed, a phobol sy’n byw mewn tlodi sy’n dioddef waethaf. Pa mor effeithiol ydyw ymhob achos beth bynnag? Mae Dirprwy-gadeirydd y BMA, Kallash Shand, hyd yn oed, yn rhagweld y bydd y ddeddf yn caniatau Cymorth i Farw o fewn dwy flynedd
Cred Rowan Williams os caniateir Cymorth i Farw yna bydd y wladwriaeth yn diffinio person o dan yr amgylchiadau hyn yn ddiwerth. A ydym yn mesur gwerth person yn nhermau munudau, dyddiau a blynyddoedd? Beth am rethreg yr eglwys ar hyd y canrifoedd? Nid y blynyddoedd sy`n bwysig ond beth a wnaed gyda`r blynyddoedd hynny? A ddylai person arall barhau mewn poen annioddefol er mwyn i`w deulu a`i gydnabod ymarfer eu cyfrifoldeb tuag ato ef neu hi? A beth yw arwyddocâd hyn oll yng ngoleuni ein dehongliad o dragwyddoldeb?

O fewn amser, pawb a ŵyr ei boen?