Siwrne

O le daeth hi does neb yn siŵr iawn. Mae ’na straeon, wrth gwrs. Ond dyw hynny ddim yn bwysig nawr. Ei chyrraedd yw’r peth pwysig. Ei bod yma. Yna. Bob man fuodd hi ar hyd y siwrne.

Alle hi fod wedi cymryd llwybr syth, wrth gwrs. Neidio ar y trên. Neu’r Megabus. A gweud y gwir, wi’n credu fod hi wedi mynd ar hwnnw ran o’r ffordd. Ma’n nodiadau i dros y siop i gyd, ma’n ddrwg ’da fi, ond dwi’n credu fod rhyw hanes ges i ’da rhywun rywle yn dweud ma’ fyn’na aeth hi i eistedd yn agos i’r ferch ifanc ‘ma o’dd yn siarad â rhywun. Yn dadlau â nhw. Yn gweud Na-Na-Na! – Cer bant! – Bant! – mewn iaith ddiflewyn-ar-dafod – unionblydigyrchol. Ond y peth yw: doedd neb ’na. O’dd hi’n siarad â neb. ’Mond hi’i hunan.

Nes dechreuodd hi siarad â hi. Trio tynnu sgwrs â hi. A o’dd gwaith tynnu ‘da hi hefyd. Halio. Halio a halio. Ond gyda’r fath dynerwch. Tynerwch oedd cyn gryfed a dyfnder ei gwrando.

Achos, iddi hi, ystyr siarad oedd gwrando. ’Na gyd o’dd ise – i ddechrau newid pethe.

Falle mod i’n cymysgu nawr. Falle ma’ ar fws-syrfis digwyddodd hwnna. Yn y cymoedd. Achos ’na’r ffordd ddewisodd hi’i chymryd. Y ffordd hiraf bosib at ben ei thaith, glei. O ran pellter ac amser a phob dim arall.

Ble o’dd hi’n gael yr amynedd, dwn i ddim. Achos o’dd hi’n cael dim llonydd. Dim llonydd o gwbl. Bobol yn gweud eu cwyn wrthi. Am eu probleme’u hunain. Am eu salwch. Salwch eu plant yn arbennig. Ble o’n nhw’n byw. Pethe wedi cau. Ble fydden nhw’n arfer gael help. Pethe oedd i fod iddyn nhw. Pethe ddyle fod yn lleiafswm eu cyfran o fewn y wlad gyfoethog yma y’n ni’n byw ynddi.

Bobman fydde hi’n stopo – am baned – am beint – disgwyl y trên/bws nesa’ – yr un fydde’r storïe. Y cwynion. Y pryderon. Y boen. Poen-poen-poen.

Ambell waith – wel, sawl gwaith a gweud y gwir – bobol byw-ar-sylw o’n nhw. A’u storïau’n cymryd drwy’r dydd i’w gweud.

Ond yr un fydde’i hymateb. Gwrando. Hyd-yn-oed os o’dd y boen ynghudd dan domen enfawr o wastraff tywyll. Fydde hi’n dyfal-ddidwyll-wrando. Gwrando nes cyrraedd y groth a’i boen.

Dwi’n credu – alla’i ddim gweud yn iawn – ond dwi’n credu – o ddarllen rhwng llinellau’n nodiadau – ei bod hi wedi dod yn agos iawn at hildo unwaith neu ddwy. Yn agos iawn at droi sia-thre. Yn agos iawn ’fyd.

Ond gwnaeth hi ddim. Cario – na, bwrw yn ei blaen wnaeth hi. Bwrw a bwrw a bwrw yn ei blaen nes cyrraedd pen y daith. Aberexit – yr enw cyfredol ar darddle gymaint o’r dioddefaint a’r casineb a’r anghyfiawnder a fu bron a’i threchu ar ei thaith. Y boen a’r anghyfiawnder fu’n ysbrydoliaeth iddi barhau â’u chenhadaeth i dystio ar ran y Gwir yng nghadarnle Cyfoeth a Phŵer.

Tystio gan wybod y gost.

Ac yna, ymhen tridiau…