Dewiswch fywyd

Y dyddiau yma teimlaf fy mod wedi fy ngorlethu gydag anghenion cymdeithas a byd – anghenion sy’n pentyrru ym mhob man.  Nifer y teuluoedd sydd angen bwyd yng Nghymru yn tyfu a straeon effaith Cofid ar ein pobl a’n plant yn amlhau.   Yna deddfau ar y gweill  i’w gwneud yn anoddach protestio,  croesawu’r ffoadur, diogelu gwasanaethau iechyd a sicrhau ein hiawnderau.

Yn rhyngwladol mae iawnderau dynol mewn perygl mawr a does dim ond angen enwi Israel/Palestina,  yr Uighurs a Myanmar …  Mae democratiaeth mewn peryg – yn America,  Hwngari, Tsieina, Rwsia …Mae newyn yn cynyddu, ac anghyfiawnder yn amlhau.

Arferwn deimlo fod pethau’n gwella er yn lawer rhy araf .  Ond beth welaf?  Banciau bwyd ymhob tref ym Mhrydain; mwy o gwmnïau yn elwa o afiechyd; ofn dieithriaid o’n cwmpas; tlodi’n  gwaethygu; hil-laddiad yn cynyddu.  A dwi ddim wedi sôn am argyfwng y Cread ei hunan!

Mae bron pob sgwrs y dyddiau yma am yr angen a’r boen.

Nid wyf erioed wedi deall pam roedd angen i Deuteronomiwm ddweud ‘Dewiswch fywyd nid marwolaeth’.  Pwy fyddai yn dewis marwolaeth yn lle bywyd?  Ond sylweddolaf faint o bobl a sefydliadau sy’n gwneud hynny.  Oherwydd fod yna arian i’w wneud wrth ein cyflyru i ofni cymaint, yn ein hofn yr ydym yn ynysu rhag eraill – a dewis marwolaeth.

Yn y cyfnod ar ôl y Rhyfel Byd Cyntaf yr oedd teimlad o bopeth yn dod i ben ac argyfyngau lawer yn wynebu’r byd.   Yng Nghymru bu farw tua 40,000 o ddynion ifanc yn y brwydro ac yna, yn fuan wedyn amcangyfrifwyd colli tua 10,000 o Gymry i’r ffliw. Roedd y cyfan yn ofid a gwae.

Ynghanol hyn i gyd trefnwyd Apêl gan wragedd Cymru.  Yn 1924 arwyddodd bron i 400,000 o wragedd Cymru Apêl Heddwch at fenywod yr Unol Daleithiau, yn erfyn arnynt i berswadio eu llywodraeth i ymuno â Chynghrair y Cenhedloedd.  Yn sgil y Rhyfel roeddynt yn ceisio cyfeillgarwch rhwng cenhedloedd er mwyn osgoi rhyfel arall. 

Mae grŵp bychan Heddwch Nain/Mam-gu wedi cydio yn yr hanes hwn a bellach yn rhan o bartneriaeth ehangach i ddathlu a choffau canmlwyddiant y digwyddiad hanesyddol hwn.

Heddiw, yn sgil pandemig rhyngwladol, fe wynebwn ninnau fygythiadau i heddwch, iechyd a dyfodol ein byd.  Fel gwragedd, rydym yn ddyddiol yn dioddef  effeithiau tlodi, afiechyd, anghyfiawnder, eithrio a thrais.  Mae angen llawer mwy  na choffâd a dathliad ac yr ydym, fel grŵp o ferched  am geisio herio ein hunain ar sut i wireddu breuddwyd gwragedd 1924 am fyd di-ryfel.

Roedd gallu’r gwragedd i gasglu bron i 400,000 llofnod mewn cwta chwe mis, ac mewn oes heb ryngrwyd, ffôn na cheir, yn golygu gweledigaeth a gwaith caled.    Bu cannoedd yn cerdded a chnocio drysau a chafwyd cefnogaeth eglwysi, capeli, grwpiau gwragedd, grwpiau hanes a grwpiau heddwch yn eu plith.  Trefnasant fod y llofnodion yn cael eu hebrwng i’r Amerig  lle cyflwynasant yr Apêl i 300 o fudiadau gwragedd ac i’r Arlywydd Coolidge.

Sbardunwyd fi yn ystod y pandemig gan hanes ein cyn-neiniau.  Mae’r angen yn parhau i ‘ddewis bywyd’ heb wybod yn iawn beth mae hyn yn mynd i’w olygu. Ond y mae’n siŵr o olygu  gobaith er gwaethaf popeth.

Gwahoddwn ni chi i ymuno.  Mae criw ohonom yn fodlon siarad â phobl ac â mudiadau i rannu’r hanes ac i weld yma ffordd y gallwn ddewis bywyd yn y Gymru gyfoes. 

Am fwy o wybodaeth cysylltwch â   heddwchnain.mamgu@gmail.com