Gŵyl Fai 2020

Mae Gŵyl y Banc ddechrau mis Mai fel arfer yn cael ei chynnal ar ddydd Llun cynta’r mis. Y bwriad eleni, serch hynny, oedd cynnal yr ŵyl ddydd Gwener, 8 Mai, er mwyn nodi 75 mlynedd ers diwedd y rhyfela yn Ewrop ar 8 Mai 1945 – diwrnod VE (Victory in Europe). Bellach, mae Covid-19 wedi golygu na fydd unrhyw ddathliadau’n digwydd ar ŵyl Fai o gwbwl.

Ond mae’r garreg filltir hanesyddol yma yn gyfle i ni gofio, er ei bod hi’n 75 mlynedd ers i’r rhyfel ddod i ben yn Ewrop, fod ymarferion milwrol a’r gwariant ariannol ar baratoadau ar gyfer rhyfela wedi parhau. Ers y rhyfel mae llywodraethau’r Deyrnas Unedig wedi gwario cannoedd o filiynau o bunnoedd ar baratoi i fynd i ryfel, ac maent ar fin gwario rhagor.

Cyhoeddodd y llywodraeth yn ddiweddar ei bod yn codi’r gwariant milwrol o £2bn i £41.5bn. Caiff cyfran helaeth o’r arian hwnnw ei wario ar dros gant o awyrennau F-35 sydd wedi eu harchebu oddi wrth gwmni Lockwood.

F35. Awyrlu’r UD : gan Master Sgt. Donald R. Allen / Parth Cyhoeddus – Public domain

Mae’r arian yma’n fwy na dwywaith cymaint ag y mae’r Deyrnas Unedig yn ei wario ar geisio atal y bygythiad a ddaw yn sgil newid yn yr hinsawdd. Mae ganwaith yn fwy nag y mae’r llywodraeth wedi’i wario ar baratoi ar gyfer pandemig fel Covid-19, fel ry’m ni’n darganfod yn awr.

Dadl Ben Wallace, Ysgrifennydd Amddiffyn Prydain, mewn araith yn ddiweddar, yw bod ein gwariant milwrol yn ein galluogi i ymyrryd fel ‘grym er daioni’ mewn gwledydd lle mae gwrthdaro.

Ond, am yr ugain mlynedd diwethaf, bron, mae ymyrraeth milwrol y Deyrnas Unedig mewn gwledydd tramor wedi bod yn un o brif achosion gwrthdaro ac ansefydlogrwydd yn y byd. Mae ein hymyrraeth yn Irac ac yn Affganistan wedi cyfrannu tuag at greu mwy o ddioddefaint ac ansicrwydd yn y gwledydd hynny ac wedi hyrwyddo ffyniant mudiadau terfysgol fel Isis.

Ar hyn o bryd mae’r Deyrnas Unedig yn cyfrannu tuag at hyfforddi lluoedd milwrol Saudi Arabia yn ei hymosodiadau ar Yemen. Mae’r ymosodiadau hynny wedi achosi newyn enbyd yn y wlad, gan gyfrannu at gynnydd mewn afiechydon a chlefydau heintus. Mae Saudi Arabia wedi defnyddio arfau Prydain i fomio ysgolion, marchnadoedd ac ysbytai.

Ar ben y gwariant hwn i gyd, cyhoeddodd y llywodraeth yn y gyllideb ddiwethaf ei bod yn ‘creu cronfa newydd o £1bn i fenthyg arian i wledydd tramor i brynu nwyddau a gwasanaethau amddiffyn gan gwmnïau yn y Deyrnas Unedig’ – hynny yw, arfau. Y Deyrnas Unedig yw un o’r allforwyr arfau mwyaf yn y byd.

Ar achlysur cofio diwedd yr Ail Ryfel Byd, onid yw’r cynlluniau milwrol sydd ar droed gan y llywodraeth yn gywilydd ac yn warth, yn enwedig â ninnau yn y fath argyfwng ar hyn o bryd?

Wrth gloi, carwn dynnu eich sylw at ymgyrch ddiweddar ‘Healthcare, not Warfare’ gan Peace Pledge Union, gyda’r bwriad o bwyso ar y llywodraeth i wario mwy ar ‘Wella, nid Rhyfela’. Am fwy o wybodaeth:  

Mae Cymdeithas y Cymod wedi ryddhau’r neges yma o gefnogaeth i ymgyrch y PPU gan Mererid Hopwood:

Ac am na all bom waredu afiechyd,
Ac am na all gwn greu byd diofid,
Ac am na all ymladd na beunos beunydd
Wneud dim oll i wella’n gilydd

Heddiw
Trown beiriannau lladd yn beiriannau byw.