Rhagor o benderfyniadau munud olaf. Beth mae ysgolion Lloegr i fod i wneud yn sgil achos o Covid yn eu plith? Rhyddhawyd y canllawiau nos Wener Gŵyl y Banc a’r ysgolion ar fin agor ddydd Mawrth.  Onid oes ffordd well o benderfynu? Ffordd fwy cadarn, cytbwys a chall?

Oes, yn ôl y proffwyd Habacuc…

Safaf ar fy nisgwylfa, a chymryd fy safle ar y tŵr; syllaf i weld beth a ddywed wrthyf, a beth fydd ei ateb i’m cwyn. Atebodd yr ARGLWYDD fi: “Ysgrifenna’r weledigaeth, a gwna hi’n eglur ar lechen, fel y gellir ei darllen wrth redeg; oherwydd fe ddaw eto weledigaeth yn ei hamser— daw ar frys i’w chyflawni, a heb ball. Yn wir nid oeda; disgwyl amdani, oherwydd yn sicr fe ddaw, a heb fethu.”  Sef oedi, gwrando a meddwl yn hytrach na phenderfynu ar garlam.

Nid yw’n anodd gweld y problemau dyrys sy’n ein hwynebu ni fel Cristnogion, fel gwlad ac fel byd; pandemig, tlodi, dirywiad yr iaith ac argyfwng crefydd gyfundrefnol Cymru, i gyfeirio at rai ohonynt, heb sôn am yr argyfwng hinsawdd. Dwi’n gweld y problemau hyn yn cynyddu a’n harweinwyr gwleidyddol presennol yn brin o atebion cadarnhaol a hir dymor sy’n dod â phobl at ei gilydd. Maen nhw i’w gweld yn hapus i greu rhaniadau ymysg pobl, a mynd ar ôl y ‘quick fix’. ‘Paid â phoeni am y tymor hir, bydd y tymor hir yn edrych ar ôl ei hunan.’ Agwedd sy’n gaeth i dargedau byr-dymor ar draul unrhyw gynllunio darbodus at y dyfodol. Bydd 5 mlynedd rhwng etholiad cenedlaethol yn golygu bod neb yn meddwl yn rhy bell. A’r gweinidogion rownd bwrdd y cabinet yn cadw eu jobs am lawer llai na hynny. Nid dyna yw ymateb y proffwyd; oedi, ystyried, aros nes bod gweledigaeth yn dod a’i gwneud hi’n eglur, ‘fel y gellir ei darllen wrth redeg’, cyn dechrau gweithredu ar gyfer gwell heddiw ac yfory.

Nid yw Llywodraeth Cymru’n berffaith o bell ffordd. Ond mae i’w gweld yn taclo’r argyfwng presennol mewn ffordd fwy cytbwys na Llywodraeth Johnson yn ôl arolwg diweddar. Felly hefyd maen nhw i’w canmol, yn fy marn i, am apwyntio Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru a phasio deddf tuag at yr un diben. Gwaith Sophie Howe, y Comisiynydd, yw helpu cyrff cyhoeddus i ystyried effeithiau hirdymor eu penderfyniadau. Mae pob cynllun cyhoeddus a phob gwario yn gorfod mynd drwy ei swyddfa hi. Er enghraifft, cafodd cwestiynau dwys Mrs Howe effaith fawr ar y cynllun i adeiladu ffordd liniaru’r M4. Mae’r Ddeddf yn ei gwneud yn glir bod rhaid gweithio tuag at gyflawni saith nod llesiant, sef Cymru lewyrchus, Cymru gydnerth, Cymru sy’n fwy cyfartal, Cymru iachach, Cymru o gymunedau cydlynus, Cymru â diwylliant bywiog lle mae’r Gymraeg yn ffynnu, a Chymru sy’n gyfrifol ar lefel fyd-eang. A hynny heb adael swp o ddyledion i’r cenedlaethau sydd i ddod.

Mae angen y fath yma o gynllunio ar bob llywodraeth… ac eglwys hefyd. Mae’r cenedlaethau a fu wedi gadael etifeddiaeth i ni. Beth fyddwn ni yn ei adael i’r cenedlaethau i ddod?