CHWEDL

                            Y PRINS, Y PRIF A’R PENCAMPWR

Dychmygol yw’r cymeriadau. Damweiniol yw unrhyw debygrwydd i sefyllfa gyfoes.  

(Seiliedig ar Luc 18:25 “y mae’n haws i gamel fynd trwy grau nodwydd nag i’r cyfoethog fynd i mewn i deyrnas Dduw”).

Cytunodd y tri ei bod hi’n bwysig eu bod nhw’n gefn i’w gilydd yn wyneb bygythiadau i’w henw da. Wedi’r cyfan roedd sawl ‘sefydliad’ yn simsanu a sawl teulu yn rhagweld trafferthion ar y gorwel. “Mae’n siŵr dy fod ti’n chwysu wrth feddwl am beth allai ddigwydd”, meddai Prif wrth Prins. “Ddim o gwbl!” oedd yr ateb annisgwyl. “Ti’n gweld, fedra i ddim chwysu.” “Anlwcus wyt ti,” meddai Pencampwr, “fod yr helynt yma wedi dod i’w benllanw ar flwyddyn go sbesial i Mama. “Sbesial ?” Edrychodd Prins arno’n ddryslyd. “Be’ sy’n sbesial am leni? Rhaid cyfadde’ …” Torrodd Prif ar ei draws “Paid cyfaddef i ddim. Dyna’r peth ola’ ddylet ti ei wneud. Dweda gelwydd. Mae’n ddigon hawdd”.

“Mynd i ddweud oeddwn i”, aeth Prins rhagddo, “nad yw ngho’ i cystal ag y bu pan oeddwn i’n iau”. “Dwi’n cydymdeimlo’n fawr,” meddai Pencampwr. “Mae twyll mewn côf. Ac wedi’r cyfan gan dy fod ti’n dod o gefndir mor freintiedig fyddai celwydd gwyn yn ddim byd ond ‘lying in state’ fel dywed y Sais.” Chwerthodd y tri yn aflywodraethus.

Prif oedd y cynta’ i sobri. “Paid a’m hatgoffa i,” meddai’n floesg o gofio i rhywbeth anfaddeuol ddigwydd dan ei gronglwyd pan oedd cymeriad arall o deulu Prins yn gorwedd mewn hedd a’i gorff i’w gladdu trannoeth. “Fe sgrifenna i air o ymddiheuriad,” meddai. “Does dim raid i’r ymddiheuriad fod yn ddidwyll. Fe fydd rhyw ffug-ymddiheuriad yn ddigon r argyhoeddi’r hen werin gyffredin ffraeth.” Cytunodd y tri y byddai hynny’n ddigonol.

“Yr unig ddrwg efo dweud celwydd,” meddai Prins yn athronyddol, “yw fod yn rhaid cofio pa gelwydd a ddywedwyd.” “O ie! Y llun ‘na ohonoch chi’ch dau …” “Sgen i ddim co’ mod i yno o gwbwl. Dwi’n dweud wrthych chi fechgyn, mae twyll mewn côf”. “Ar ôl dy bres di mae hi.” “Sori …” “Ti ‘di wneud o eto; ymddiheuro.” “Na, na. Cam- glywed wnes i. Ddylies i dy fod ti wedi dweud mai ar ôl fy mrêns i oedd hi.” Dyna’r peth ola’ roedd hi’n ei chwennych.

“Ti sy’n dod allan ohoni orau,” meddai Prif wrth y Pencampwr. “Mae un Barnwr wedi dyfarnu o dy blaid ti.” “Wel, rhyw fistêc bach oedd o. Ticio’r bocs anghywir. Ac nid fi wnaeth y mistêc. Un o’r gweision cyflog oedd ar fai. Fedrwch chi ddim cael y staff y dyddie yma.” “Ond ydio’n pigo dy gydwybod di …” “Paid â sôn am bigiadau a brechiadau. Ar egwyddor dwi ddim yn credu yn y nonsens gwyddoniaeth iechyd ‘ma.” “Egwyddor !” meddai Prif. “Ry’ ni ar dir peryglus iawn yn sôn am egwyddor. Ddweda i wrthych chi be’ wna i hogia bach. Ddaw neb i wybod. Fe drefna i barti yn yr ardd gefn acw; codi gwydryn i ddweud ‘Iechyd da!”

Ac felly bu.