E-fwletin 14 Gorffennaf 2019

A ninnau ar drothwy ein Prifwyl Genedlaethol cawsom wybod ychydig o wythnosau yn ôl na fyddai’r Oedfa flynyddol yn cael ei chynnal ar faes yr Eisteddfod eleni.  Yn lle hynny, bydd y gwasanaeth yn cael ei gynnal yng nghapel Seion, Llanrwst.  Dyna, mae’n debyg, oedd y bwriad gwreiddiol, ac fel mae’n digwydd dyna hefyd oedd dymuniad y Pwyllgor Lleol, ond yn dilyn trafodaethau penderfynwyd y byddai’r Oedfa yn cael ei chynnal ar y Maes gyda chyfle i arbrofi. Erbyn hyn cyhoeddwyd y bydd yr Oedfa yn symud yn ôl i gapel Seion am fod yr Eisteddfod wedi gwrthod dilyn y patrwm a sefydlwyd dros sawl blwyddyn o ganiatáu i’r rhai a oedd am fynychu’r oedfa i gael mynediad i’r Maes yn ddi-dl, a hynny’n unol â’r egwyddor na ddylid talu i fynychu oedfa.

Ers blynyddoedd bu’r Oedfa yn rhan annatod o weithgareddau’r Pafiliwn a thraddodwyd mwy nag un bregeth gofiadwy o’r llwyfan. Yn ogystal, bu’n fynegiant o bwysigrwydd y gymuned Gristnogol Gymraeg ym mro’r Eisteddfod ond eleni cafodd ei gwthio allan o ganolbwynt gweithgaredd ein Gŵyl Genedlaethol.  Hynny yw, nid oes yna le i Oedfa yn y Pafiliwn, nac ychwaith ar faes ein Prifwyl.

Teg felly yw gofyn y cwestiwn, a oes yna ddyfodol i’r Oedfa fel rhan annatod o’r Eisteddfod Genedlaethol a beth oedd y gwir reswm dros iddi orfod symund i’r dref eleni?  Ai gwrthod caniatáu mynediad yn rhad ac am ddim oedd yr unig reswm? Ai am ei bod hi’n anodd llenwi’r pafiliwn ar gyfer yr Oedfa? Ai am fod yna leihad yn niferoedd y rhai sy’n perthyn i’r Eglwysi Cristnogol yn gyffredinol? Ai pwysau o du y dyneiddwyr sydd mor uchel eu cloch yn y Gymru gyfoes sy’n gyfrifol?

Mae’n sefyllfa drist a chwithig. Ac mae yna ddiffyg tryloywder.   

Onid oes angen trafodaeth onest ac agored er mwyn cael gwybod a deall beth yn union yw safbwynt yr Eisteddfod Genedlaethol yn ganolog tuag at gynnal Oedfa? Tra bo mewnbwn a barn Pwyllgor Lleol yn allweddol, onid oes angen clywed gan yr Eisteddfod ei hun a yw oedfa o addoliad Cristnogol yn rhan bwysig o’i harlwy ai peidio?