Beth ddylai’r ‘gweddill’ ei wneud?

Darllenais E-fwletin Cristnogaeth 21 yr wythnos ddiwethaf (28 Mehefin 2020) â chryn ddiddordeb. Dyma e-fwletin oedd yn gorlifo â rhwystredigaeth a phwy bynnag oedd yn gyfrifol am ei llunio (boed yn ddyn neu ddynes) rhaid ei fod yn dyheu am gael trawsffurfio bywyd yr eglwys leol lle mae’n aelod.  Mae’n siwr y dylai’r llith hwn fod ar restr darllen pob Gweinidog, Diacon neu Flaenor, yn ogystal â’r rhai hynny sy’n hyfforddi ar gyfer y Weinidogaeth. At hynny, efallai y dylai cynnwys y llith fod yn eitem agenda cyfarfodydd nesaf pob eglwys gan fod yr awdur yn holi cwestiynau hynod bwysig am ddyfodol y dystiolaeth Gristnogol yng Nghymru heddiw a’r modd yr awn ati i gyrraedd pobl â neges yr Efengyl. 

Mae’r llith yn dechrau yn ddigon cadarnhaol: canmolir ymdrechion y gweinidog ac mae’n amlwg fod gan y cyfaill barch mawr tuag ato, a’i fod yn hynod ddiolchgar iddo am ei weinidogaeth. Mae hefyd yn cyfaddef nad yw wedi colli ei ffydd, yn hytrach mae ei ffydd wedi tyfu a gwreiddio’n ddyfnach dros y blynyddoedd sydd yn syndod a rhyfeddod efallai o ystyried yr holl bethau negyddol sydd ganddo i ddweud am ei brofiad o fod yn aelod yn yr eglwys arbennig hon. Hynny yw, mae wedi diflasu’n llwyr ar y cyfrif pennau, y cyfarfodydd dibwys, y diffyg cydweithio, ynghyd ag agwedd sidêt ei gyd-aelodau.  Mae’n dyheu am gael bod yn aelod o eglwys sydd yn weithgar yn y gymuned, yn trefnu banc bwyd ac yn mynd ati i ddosbarthu bwyd i’r hen a’r methedig.

Mae’n ddigon posib fod yna ryw ychydig o or-ddweud yn y pethau negyddol a restrir ond ar yr un pryd mae’n siwr fod awdur y llith i ryw raddau yn adlewyrchu rhwystredigaethau nifer o aelodau ein heglwysi heddiw sydd yn teimlo yr union yr un fath ag ef.

Sut allwn ni felly gynorthwyo ein gilydd i ddal ati pan fyddwn wedi blino’n lân ar ein sefyllfaoedd lleol ac yn teimlo nad yw ein heglwys leol ar flaen y gad o ran gwasanaethu’r gymuned a rhannu’r dystiolaeth Gristnogol?

Mae’n gwestiwn anodd ac yn gwestiwn y mae’r mwyafrif o eglwysi yn gorfod ei wynebu. Nid oes ateb hawdd. Sut mae trawsffurfio eglwys? O ystyried sefyllfaoedd nifer o’n heglwysi fel yr un a bortreadir gan y cyfaill yn yr e-fwletin mae’n amlwg na fydd llawer ohonynt yn goroesi am nad ydynt yn berthnasol i fywydau pobl gyffredin. Yn y pen draw byddant yn cau eu drysau a’r dystiolaeth draddodiadol Gristnogol o ganlyniad yn diflannu. Yn eu lle, fe ddaw eglwysi newydd a fydd yn cael eu plannu gan enwadau mwy efengylaidd, pentecostalaidd a cheidwadol Saesneg eu hiaith.  Dyma yw’r gwirionedd caled sydd yn ein hwynebu.

Beth felly ddylwn ni, ‘y gweddill’, fod yn ei wneud? Gweddïo am ddiwygiad? Plannu eglwysi Cymraeg newydd sydd yn diogelu’r pethau gorau, ond ar yr un pryd sydd yn fwy cymunedol eu gweledigaeth?  Parhau fel yr ydym gan obeithio am wyrth? Diau y bydd yr enwadau traddodiadol yn dod i ben ymhen rhai blynyddoedd, ond mae’n anodd gen i gredu nad oes modd i rywbeth gydio o’r newydd o lwch ein ffydd a gyfrannodd gymaint i dwf y deyrnas ar draws y byd. Byddai hynny yn ein galluogi i gyfathrebu’n uniongyrchol â’n cymdeithas heddiw gan ddangos fod gennym bethau cyfoes a chwbl berthnasol i’w dweud. Yn y cyfamser onid ein cyfrifoldeb yw peidio â bodloni ar ein sefyllfa drist ond bwrw ati i ymgodymu â’r materion a drafodir gan ein cyfaill yn yr e-fwletin. Daliwn ati i gwestiynu a phrocio ein gilydd gan ddyheu am gael ein herio a’n hysgwyd o’r newydd gan y proffwyd o Nasareth.