Cyfweliad Elin Maher

Mae Elin Maher yn byw yng Nghasnewydd erbyn hyn ac er bod ei gwreiddiau’n ddwfn yng Nghlydach, Cwmtawe, bu’n byw yn Ffrainc ac yn Iwerddon am gyfnodau yn ystod ei bywyd, gan ymgartrefu yng Nghasnewydd ugain mlynedd i eleni. Mae’n briod ag Aidan, sy’n Wyddel ac wedi dysgu Cymraeg, ac yn fam i Rhys, Ioan ac Efa. Mae’n un o dri arweinydd yn Eglwys Mynydd Seion, Casnewydd, ac mae’n gweithio fel ymgynghorydd iaith ac addysg ac i fudiad Rhieni Dros Addysg Gymraeg.

1. Disgrifiwch eich magwraeth, ac unrhyw ymwneud â chapel neu eglwys, neu fywyd ffydd yn ystod eich plentyndod.

Merch y mans ydw i. Roedd dad, y Parch Gareth Thomas, yn weinidog yng nghapel yr Annibynwyr, Hebron, Clydach, yng Nghwm Tawe, ac felly roedd mynd i’r capel yn achlysur cyfarwydd iawn a’r gymuned o gwmpas y capel oedd y gymuned y tyfais i fyny yn eu cwmni. Profiad hynod freintiedig a hapus iawn. Roedd tad-cu yn weinidog; mae fy ewythr a fy nghyfnither yn weinidogion a’m llystad yn weinidog, felly does dim dianc!

2. Oedd yna achlysur neu ddigwyddiad yn eich bywyd a daniodd eich diddordeb ym materion ffydd?

Wnes i ddim wir ystyried yr hyn oedd fy ffydd yn ei olygu i mi tan i mi fod yn oedolyn ifanc, siŵr o fod – er fy mod i wedi credu erioed. Bu chwilio mawr i’m ffydd wrth briodi gan fod fy narpar ŵr yn Wyddel ac yn Babydd. Roedd angen cyfarwyddo â thraddodiad gwahanol a oedd yn gallu bod yn heriol i mi. Roedden ni’n cael trafferth cyfarwyddo â threfn yr offeren a’r eglwysi oedd yn llawn cerfluniau a’r arogldarth.

Roedd angen trafod nifer o agweddau wrth drefnu’r briodas hefyd, gan fod angen i ni gael caniatâd yr Esgob i’r gŵr briodi mewn capel! Diolch i’r drefn, roedd yr Esgob yn ffrind ac yn athro i’r gŵr, ac yn bendant o flaen ei amser ymysg esgobion Catholig Iwerddon. Willie Walsh yw ei enw a bu’n flaenllaw iawn yn esgor perthynas gadarnhaol rhwng yr eglwys Gatholig a’r eglwys Brotestannaidd yn esgobaeth Killaloe ac yn arwain ar sicrhau llwybr esmwyth i gyplau oedd am briodi o’r naill draddodiad a’r llall. Erbyn hyn, does dim byd anarferol o gwbl am hyn, ond ar y pryd yr oedd yn torri tir newydd ac yn corddi cymdeithas hefyd. Roedd hyn, a chanfod cartref a theulu ysbrydol newydd, annisgwyl yn Eglwys Anglicanaidd St Mary’s yn Carrigaline, ger Cork, yn ddechreuad ar y rolycostyr ffydd mwyaf erioed a dwi’n dal i fod yn y cerbyd!

3. Sut fyddech chi’n disgrifio ble y’ch chi ar hyn o bryd o ran eich gweledigaeth o Dduw neu fywyd ysbrydol?

‘Duw, cariad yw’ yw’r adnod sydd yn fy nghynnal i o ddydd i ddydd. Symlrwydd yw’r hyn dwi’n chwilio amdano erbyn hyn, ac felly dwi’n ceisio byw’r cariad hwnnw bob dydd. Dyna sut y byddaf yn esbonio fy ffydd i eraill hefyd. Dwi’n gorfod atgoffa fy hunan fy mod innau’n haeddiannol o’r cariad hwnnw hefyd weithiau!

4. Sut cyrhaeddoch chi ble y’ch chi nawr yn eich bywyd?

Cefais fagwraeth hapus a chariadus, a dwi wedi cael fy amgylchynu â phobol garedig a chefnogol ar hyd fy mywyd. Mae gen i graig o ŵr a thri o blant sydd yn fy nghynnal ar y ddaear ac wedi gwneud ers dros 25 mlynedd. Daeth gwaith y gŵr, Aidan, â ni i Gasnewydd 20 mlynedd yn ôl ac yma yr ydym o hyd – nid heb unrhyw her, ond mae wynebu heriau gyda’r bobl iawn yn help.

5. Beth yw’ch rhwystredigaethau mwyaf a’r gobeithion mwyaf sydd gyda chi o ran bywyd eglwysig yng Nghymru heddiw?

Enwadaeth yw un o fy rhwystredigaethau. Dwi’n methu deall ein bod ni’n parhau yng Nghymru i fod mor rhanedig. Ydyn ni’n barod i golli ein teulu Cristnogol oherwydd enwad? Y peth arall yw nad ydym yn siarad am ein ffydd ddigon gyda phobl y tu hwnt i’n cylchoedd ffydd. Mae ofn ymddangos yn wahanol yn bandemig yn ein plith! Pam ein bod mor amharod i rannu’r cariad mwyaf a ddangoswyd i ni erioed? 

6. I ble fyddwch chi’n troi am ysbrydoliaeth i’ch cynnal chi? Oes awduron, llenorion, cerddorion, artistiaid ayyb sy’n eich cynnal chi fyddai’n help i eraill wybod amdanyn nhw?

O mam bach! Lle i ddechrau gyda hyn! Dwi’n bilipala ac yn cael fy ysbrydoliaeth o bob man! Dwi’n ffan mawr o Ann Griffiths a’i hemynau. Mae geiriau ‘Wele’n sefyll rhwng y myrtwydd’ (cerddoriaeth Theatr Maldwyn) yn briodas berffaith rhwng gair a cherddoriaeth, a dwi’n credu y byddai Ann yn hoff iawn o’r cyfuniad hwn. Roedd Ann yn amlwg dros ei phen â’i chlustiau mewn cariad!

Mae cerddoriaeth o bob math yn fy nghynnal heb os nac oni bai, ac mae’n dibynnu ar fy mŵd ar y pryd beth fydd yn fy nghryfhau ar wahanol adegau – weithiau’n Abba, Caryl Parry Jones neu Josh Groban. Mae cerddoriaeth ffilm hefyd yn fy nghynnal, fel ‘Gabriel’s Oboe’ o ffilm The Mission, neu gyfansoddiadau Hans Zimmer. Mae gweithiau clasurol hefyd yn fy ysgogi, o Mozart, Verdi a Mahler i ambell beth mwy modern hefyd.

Dwi’n hoff o ddarllen barddoniaeth o bob math. Dyw Salmau Cân Newydd, Gwynn ap Gwilym, a’r gyfrol Geiriau Gorfoledd a Galar gan D. Geraint Lewis byth yn bell o’r ddesg. Dwi’n mwynhau darllen gwaith Rob Bell hefyd ac wrthi’n ailddarllen Everything is Spiritual ar hyn o bryd. Cefais y profiad o fynd i wrando arno ym Mryste ychydig yn ôl, a chael fy ysbrydoli ganddo a’i ffordd syml ond hollol drawiadol o dynnu fy nhraed yn ôl yn sownd i’r ddaear wrth i’r byd a’i bethau geisio fy hudo a’m denu i bob cyfeiriad. 

7. Sut fyddech chi’n hoffi i bobl eich cofio chi?

     Fel hen fenyw fywiog. Mae lot o waith i’w wneud o hyd!