Deg peth na ddywedwyd wrthyf am Iesu
Crynodeb o gyflwyniad John Bell i’w gyfrol, ‘Deg peth na ddywedwyd wrthyf am Iesu’ (2009)
John Bell
Mae Eglwys y Gorllewin wedi dioddef o dri pheth, o leiaf:
- Yn ein haddoli does dim digon o sylw i Iesu fel person cadarnhaol o gig a gwaed, dim digon o sôn am ddigwyddiadau yn ei fywyd. Un rheswm am hyn yw mai’r darluniau mwyaf poblogaidd ohono yw naill ai’n fabi ym mreichiau ei fam neu’n hongian ar y groes. Delweddau statig ydynt. Nid yw Iesu yn gwneud dim. I laweroedd, mae’r ddau ddarlun yn cuddio gweddill ei fywyd. Rhoddodd y ffilm The Passion of the Christ yr argraff nad oedd a wnelo’r Croeshoeliad ddim â gweddill ei fywyd.
Nid yw datganiadau fel Credo’r Apostolion a Chredo Nicea yn ddigonol, wrth gwrs. Fe wyddom nad rhoi bywgraffiad o Iesu oedd eu bwriad, ond rhoi crynodeb o gred yr Eglwys wedi’r Atgyfodiad. Ond ni allwn ddeall yr Ymgnawdoliad na’r Groes heb wybod am ei fywyd. Nid yw’n wir dweud bod Iesu ‘wedi ei eni i’w groeshoelio’ chwaith, oherwydd fe’i croeshoeliwyd ar sail ei dair blynedd o fywyd cyhoeddus a’i neges fod Teyrnas Dduw wedi dod.
Mae’n arwyddocaol heddiw mai yng ngwledydd tlawd y byd mae’r addoli yn cynnwys cymaint mwy am ei fywyd ac am y Crist Cyflawn nag yn addoli Gwaredwr llonydd y gorllewin.
- Mae rhai cymunedau wedi gweld Iesu trwy lygaid Paul. Ychydig iawn y mae Paul yn ei ddweud am fywyd Iesu a phan mae’n dweud rhywbeth, nid yw’n gwbwl glir; e.e. 1 Timotheus 6.13: ‘Yng ngwydd Duw, sy’n rhoi bywyd i bopeth, ac yng ngwydd Crist Iesu, a dystiodd i’r un gyffes lew o flaen Pontius Peilat, yr wyf yn dy gyfarwyddo di i gadw’r gorchymyn’. Pa gyffes oedd honno, tybed? Mae’r efengylau’n tystio na ddywedodd Iesu ddim o flaen Peilat. Ond mae Paul yn sôn llawer am y Groes a’r Atgyfodiad.
Ond nid yw’n sôn am unrhyw ddameg, na gwyrth yng ngweinidogaeth Iesu. Llythyrau ysgrifennodd Paul, wrth gwrs, ac nid Efengyl arall, ac fe wyddai y byddai ei ddarllenwyr, fel Paul ei hun, wedi clywed yr hanes drwy dystiolaeth lafar neu drwy rannau o’r Efengylau oedd yn cyrraedd yr eglwysi.
Ond, ers canrifoedd lawer, Paul fu dylanwad mawr y traddodiad Protestannaidd a thrwy lygaid a phrofiad Paul y clywodd llawer am Iesu. Yn hytrach, trwy lygaid Iesu y dylid darllen llythyrau Paul. Ond i lawer, nid felly y bu.
Y gwahoddiad heddiw yw dilyn Iesu, a sut y gall neb ei ddilyn heb wybod am ei fywyd?
- Mae mwy nag un ‘ymchwil am Iesu hanes’ wedi bod, a cheisio darganfod drwy dystiolaeth wasgaredig (fragments) y pedair Efengyl (ac mai cyfiethiadau ydynt) beth yn union a ddywedwyd a beth a ysgrifennwyd yn ddiweddarach. Ers blynyddoedd lawer mae ysgolheigion y Jesus Seminar yn America yn treulio’u bywyd yn chwilio am fwy o wybodaeth. Nid oes dim i’w rhwystro rhag gwneud hyn, wrth gwrs, ond ar y llaw arall mae perygl credu bod yr ysgolheigion hyn yn mynd i gael gafel ar y ‘gwir’ gan greu amheuon a thanseilio Cristnogaeth.
Gan gydnabod y gall unrhyw wybodaeth ychwanegu at ein dealltwriaeth o’r Efengyl, mae’n rhaid i’r dystiolaeth fod yn gyson ag ewyllys Duw a bywyd Iesu i’r Cristnogion cynnar.
Gwahoddiad yw’r gyfrol hon i gymryd tystiolaeth ysgrifenedig yr Efengyl yn gyfan ac ar y themâu sy’n codi’n gyson yn yr Efengyl, ond nad ydynt wedi eu cymryd o ddifrif, e.e. pwysigrwydd prydau bwyd a chwmni o gwmpas y bwrdd i Iesu. Ond, ar wahân i’r swper olaf, nid yw’n cael lle cyson yn ein tystiolaeth Gristnogol
Bwriad y gyfrol hon yw darganfod ym mywyd Iesu ddigon i galonogi ac i ddyfnhau bywyd dilynwyr Iesu.
John Bell
(Mai 2009)
