Catrin Elis Williams
Yn wreiddiol o Fynytho ym Mhen Llŷn, mynychodd Catrin brifysgolion Manceinion ac Abertawe ac mae bellach yn feddyg teulu ym Mangor. Mae’n byw ar gyrion y ddinas gyda’i phriod (sy’n llawfeddyg) a’u tri mab, yr hynaf ohonynt yn byw â chyflwr awtistiaeth. Mae’n mwynhau canu mewn côr ac yn brysur yn ei chymuned.
- 1. Disgrifiwch eich magwraeth, ac unrhyw ymwneud â chapel neu eglwys, neu fywyd ffydd yn ystod eich plentyndod …
Roedd fy magwraeth yn un capelgar tu hwnt – capel dair gwaith ar y Sul, am 10am, 2pm a 5.30pm, yn ogystal â chyfarfodydd plant yn ystod yr wythnos. Roeddem yn byw dafliad carreg llythrennol o Gapel Horeb (Annibynwyr) ym Mynytho, Pen Llŷn, a’r achos yn gwbl hanfodol i’r teulu ers cenedlaethau.
- Oedd yna achlysur neu ddigwyddiad yn eich bywyd a daniodd eich diddordeb ym materion ffydd?
Doedd yna ddim digwyddiad o bwys a wnaeth ffydd a chrefydd yn bwysig i mi. Roedd y ffaith bod gweithgaredd y capel mor bwysig i’r teulu oll yn ei wneud yn rhan gwbl greiddiol o’m cynhysgaeth, o’r crud.
- Sut fyddech chi’n disgrifio ble y’ch chi ar hyn o bryd o ran eich gweledigaeth o Dduw neu fywyd ysbrydol?
Oherwydd bod fy magwraeth yn y fath awyrgylch gapelgar wedi fy ffurfio fel person yn ddi-os dros y blynyddoedd, mae’r teyrngarwch dwfn hwnnw yn debyg i deyrngarwch i’r iaith Gymraeg, neu i deulu neu i ardal. O ran gweledigaeth o Dduw neu fywyd ysbrydol, mae’n rhaid imi gyfaddef nad yw’n rhywbeth sydd ar fy meddwl yn barhaus – rwy’n dueddol o’i gymryd yn ganiataol, gan wybod yn fy nghalon y bydd Duw a’m ffydd yno imi ar amserau mwy heriol bywyd. Neu’r amseroedd braf hefyd – mae diolch i Dduw yn dod yn naturiol!
- Sut cyrhaeddoch chi ble y’ch chi nawr yn eich bywyd?
Dwi wedi cyrraedd lle’r ydw i mewn bywyd rŵan trwy benderfyniad o oed ifanc mai ’nôl yn sir fy mebyd oeddwn i eisiau bod, ac o wybod o oed ifanc hefyd beth a deimlwn oedd fy ngalwedigaeth i fod. Rwy’n ei ystyried felly yn gyfuniad o waith caled a lwc – cael a gallu dilyn cwrs meddygaeth, a gallu cael swydd wedyn sydd â’r oriau a’r lleoliad sy’n gweddu i’r dim i mi a’r teulu. Mae’r fagwraeth gapelgar a gefais heb os yn rhan o’r dynfa gref honno yn ôl i Wynedd.
- Beth yw’ch rhwystredigaethau mwyaf chi a’r gobeithion mwyaf sydd gyda chi o ran bywyd eglwysig yng Nghymru heddiw?
Mae Covid yn bendant wedi bod ac yn parhau i fod yn llyffeithar anferthol i waith capeli ac eglwysi yng Nghymru a thu hwnt, ac mae’n loes gennyf feddwl bod pob math o ddiwylliant Cymraeg ehangach am ddioddef yn y tymor hir. Mae pobl yn datblygu arferion newydd dros gyfnod o fisoedd, ac mae’n bosib na fydd y dynfa’n ôl i’n haddoldai yn ddigon cryf iddynt ddychwelyd i’w sefyllfa flaenorol, heb sôn am obeithio cryfhau ymhellach. Er gwaetha’r ffaith bod technoleg yn help i’n cadw mewn cysylltiad â’n haddoli gyda chwmnïaeth rithiol cyd-aelodau, mae colli cydganu yn rhwystredigaeth fawr i mi. Mae canu emynau wedi bod yn rhan enfawr o addoli inni fel teulu erioed, ac mae’r orfodaeth inni ei hepgor ar hyn o bryd yn lleihau’r gorfoledd a ddaw o addoli, i mi.
Y gobaith yw bod yr amser ychwanegol mae sawl un wedi ei gael dros y misoedd diwethaf wedi arafu rhywfaint ar ein bywydau bob dydd, a chaniatáu i bobl feddwl am ystyr ein bywydau a sut y gall ffydd yn Nuw ein cynnal a’n cryfhau. Dros gyfnod Covid rydym wedi bod yn dystion i weithredoedd da ac awydd pobl i helpu eraill – gobeithio bydd yr awydd a’r gweithredoedd hynny yn parhau.
- I ble fyddwch chi’n troi am ysbrydoliaeth i’ch cynnal chi? Oes yna awduron, llenorion, cerddorion, artistiaid ayyb sy’n eich cynnal chi fyddai’n help i eraill wybod amdanyn nhw?
Mae Caniedydd yr Annibynwyr yn llyfr anhepgor sydd wrth law gen i bob amser, ac yn ddi-ffael yn ysbrydoliaeth. Y cyfuniad o eiriau ‘pobl go iawn’ – emynwyr sydd yn aml wedi profi treialon bywyd, ac emyn-donau y dysgais eu canu cyn imi ddysgu darllen, wir. Mae gwrando ar symffonïau ein cyfansoddwyr mawr yn ddihangfa sy’n codi’r ysbryd tu hwnt i bryderon ein bywydau bob dydd, a byddaf yn rhyfeddu o’r newydd bob tro ar ddawn greadigol y meistri hynny. Mae dadansoddi yn hytrach na chyfansoddi cerddoriaeth yn dod llawer haws i mi – does gen i ddim asgwrn creadigol yn unman! Ond mae cael gwerthfawrogi doniau eraill yn y fath faes yn achos gorfoledd ynddo’i hun.
- Sut fyddech chi’n hoffi i bobl eich cofio chi?
Sut yr hoffwn i bobl fy nghofio – dyna gwestiwn nad ydw i erioed wedi meddwl amdano cyn hyn. Caredigrwydd ydi’r rhinwedd pennaf un, yn fy marn i, a’r gallu i roi eich hun yn sefyllfa rhywun arall (empathi, hynny yw). Y geiriau dwi’n gobeithio bydd fy mhlant yn eu cofio o’u magwraeth ydi ‘bydd yn ffeind’. Er cymaint yr hoffwn iddynt fod yn ddiwyd a doeth a sawl peth arall, caredigrwydd sydd bwysicaf o bell ffordd. Petawn i’n cael fy nghofio fel bod yn berson ffeind, bydd fy mywyd wedi bod yn un gwerth chweil!