Y Pabi a Sul y Cofio

Cerdd McCrae yn ri lawysgrifen ei hun

Diolch am olygyddol rhifyn Tachwedd, myfyrdod deallus ar gymhlethdod teimladau ac agweddau llawer. Cafwyd dadl ar Radio Cymru yn ddiweddar ynghylch a oedd y pabi coch yn wleidyddol.  Anodd credu nad yw e. Cyfeiriwyd at gerdd John McCrae, ‘In Flanders Fields’ fel cerdd anwleidyddol am gofio a cholled. Ond anogaeth i’r gad yw’r ail bennill. Y meirw sy’n llefaru:

Take up your quarrel with the foe.
To you, from falling hands, we throw
The torch: be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die,
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.

Ac ymhlyg yn nathliadau heddiw mae’r anogaeth yn parhau.

Mi sefais innau ar sgwâr Llanbadarn eleni fel arfer a phrofi’r un gymysgedd o deimladau ag Enid Morgan. Ond yr hyn oedd yn chwithig i fi oedd y cyfeiriad at ‘aberth y bechgyn er mwyn ein rhyddid ni’, fel pe bai’r marw mewn amgylchiadau anynad rywsut yn effro wirfoddol. Do, fe wirfoddolodd miloedd dan ddylanwad y peiriant propaganda ond heb fawr syniad o’r hyn oedd yn eu hwynebu. Consgriptiwyd miloedd yn rhagor. Nid eu haberthu eu hunain a wnaeth y lliaws ond cael eu haberthu mewn lladdfa annisgrifiadwy, a hynny am resymau gwleidyddol – rhesymau sigledig ar y gorau.

Cynog Dafis

YMATEB
Os hoffech chi ymateb i’r erthygl hon, 
cliciwch YMA  i adael sylw.