Pedwerydd Cam yr AA

Parhad gyda’r

Astudiaeth o Ddeuddeg Cam yr AAWynford

Wynford Ellis Owen,
Prif Weithredwr Stafell Fyw Caerdydd

Sefydlwyd Alcoholigion Anhysbys yn 1935 gan Bill Wilson a Dr Bob Smith – y ddau yn alcoholigion cronig, un yn gweithio yn y byd ariannol a’r llall yn feddyg teulu. Credent mai salwch ysbrydol oedd alcoholiaeth a hwnnw felly’n mynnu iachâd ysbrydol. Yn 1939 cyhoeddwyd llyfr o’r enw The Big Book sy’n crynhoi sut y bu i’r can aelod cyntaf o frawdoliaeth AA gyrraedd sobrwydd ac adferiad o’u halcoholiaeth.

Crisialwyd hyn yn y 12 Cam – rhaglen sydd, dros y blynyddoedd, wedi achub miliynau drwy’r byd o grafangau dieflig alcoholiaeth a dibyniaethau eraill. Ond mae’n rhaglen y gallwn ni i gyd elwa ohoni.  Yn wir, mae Wynford Ellis Owen, Prif Weithredwr Stafell Fyw Caerdydd, yn grediniol y dylid dysgu’r 12 Cam ym mhob ysgol drwy’r wlad. Yn y gyfres hon o erthyglau, mae Wynford yn disgrifio’r gwahanol gamau.

Y PEDWERYDD CAM

Mae’r mwyafrif o bobl yn dod i’r Stafell Fyw am eu bod eisiau osgoi gwneud rhywbeth sy’n effeithio’n negyddol a dinistriol ar eu bywydau – boed hynny’n gamddefnydd o alcohol neu gyffuriau eraill, neu’n ymddygiad niweidiol megis gamblo, camddefnyddio bwyd neu ryw, neu hunan-niweidio. Pan ddaethom ni yma nid oedd llawer ohonom wedi rhoi unrhyw ystyriaeth i’r hyn ’roeddem yn dechrau arno – sef rhaglen o adferiad, a beth oeddem yn gobeithio’i gael o’r rhaglen. Efallai mai dyma’r amser i ni gymryd saib a gwneud hynny.

Logo Stafell FywYn gyntaf, dylem ofyn i ni’n hunain beth ydym ni’n gobeithio’i gael drwy adferiad. Byddai’r rhan fwyaf ohonom yn ateb y cwestiwn hwnnw drwy ddweud ein bod eisiau cyfforddusrwydd, neu hapusrwydd, neu brofi tawelwch meddwl. Dyw’r rhan fwyaf ohonom eisiau dim mwy na gallu dweud ein bod yn ein hoffi ni’n hunain. Ond sut allwn ni hoffi ni ein hunain os nad ydym hyd yn oed yn gwybod pwy ydym?

Cam 4 sy’n ein galluogi i ddechrau dod i adnabod ein hunain. Rhydd inni hefyd y wybodaeth rydym ei hangen i ddechrau hoffi ni’n hunain a chael y pethau eraill y dymunwn gael o’r rhaglen – cyfforddusrwydd, hapusrwydd, tawelwch meddwl.

Mae Cam 4 yn ddechrau ar gyfnod newydd yn ein hadferiad. Gellid disgrifio Camau 4 i 9 fel proses oddi fewn i broses. Byddwn yn defnyddio’r wybodaeth a ganfyddwn yng Ngham 4 i weithio Camau 5, 6, 7, 8 a 9 – proses y byddwn yn ail ymweld â hi droeon yn ystod ein hadferiad.

Y Broses

Y peth cyntaf i’w wneud yng Ngham 4 yw ymchwilio’n ddi-ofn i’n gorffennol. Mae hyn yn golygu gwneud rhestr o’r holl bethau sydd wedi bod yn gwasgu arnom ar hyd y blynyddoedd – pob cam a ddioddefwyd gennym, pob niwed a gawsom, pob peth drwg a wnaethom i ni ein hunain ac i eraill, a phob gwendid yn ein cymeriad yr ydym yn ymwybodol ohonynt. Ond dylai’r rhestr hefyd gynnwys y pethau da, y pethau positif. Y rhestr hon yw sylfaen Cam 4, felly rhaid iddi fod yn gyflawn ac yn gwbl onest. Byddwn yn trafod pob elfen ynddi yn fanwl – oherwydd dyna’r unig ffordd i ddod i’n hadnabod ni ein hunain a dod i delerau â’r bwganod sydd wedi arwain at ein cyflwr presennol.

alcoholMae’r broses hon yn debyg iawn i blicio nionyn. Mae pob haen o’r nionyn yn cynrychioli un elfen yn y rhestr. Mae’r craidd yn cynrychioli’r ysbryd pur ac iach sy’n bodoli yn y canol llonydd hwnnw y tu fewn i bob un ohonom. Bob tro yr awn drwy Gam 4, rydym yn plicio haen arall o’r nionyn gan ddod yn agosach at y craidd. Ein nod mewn adferiad yw cael deffroad ysbrydol, a down yn agosach at wireddu hynny drwy weithio’r broses hon. Mae ein hysbryd yn deffro ryw ychydig mwy bob tro y pliciwn haenen arall i ffwrdd.

Agor drws i hunan-adnabyddiaeth wna Cam 4, felly, ac mae a wnelo gymaint â darganfod rhinweddau cymeriad ac ag adnabod union natur ein diffygion.  Mae’n broses sydd hefyd yn agor y drws i ryddid. Rydym wedi cael ein rhwystro rhag bod yn rhydd ers amser maith – mwy na thebyg drwy ein hoes. Drwy weithio Cam 4, darganfydda llawer ohonom nad pan wnaethon ni yfed alcohol neu gymryd cyffuriau eraill am y tro cyntaf y dechreuodd ein problemau, ond ymhell cyn hynny, pan blannwyd union hadau ein dibyniaeth. Roeddem o bosib wedi teimlo’n unig ac yn wahanol ymhell cyn i ni gymryd y cyffur.

quote-wynford

Yn wir, mae’r ffordd yr oeddem yn teimlo, a’r grymoedd oedd yn ein gyrru, wedi’u clymu’n annatod wrth y ddibyniaeth. Ein hawydd i newid y teimladau hynny ac i ostegu’r grymoedd hynny wnaeth ein harwain at gymryd y cyffur yn y lle cyntaf. Trwy restru a datgelu unrhyw boen neu gynnen o’n gorffennol nas datryswyd, byddwn yn cael eu gwared o’n system – fel na fyddwn mwyach yn ysglyfaeth iddynt. Byddwn wedi sicrhau rhyw fesur o ryddid.

Un rhybudd bach cyn disgrifio’r broses yng Ngham 4: os na fyddwn yn gwbl onest wrth weithio’r cam pwysig hwn, os cadwn gyfrinach yn ôl rhag y byd oherwydd ffug falchder neu ofn, y tebygolrwydd yw y gwnawn lithro nôl i grafangau ein dibyniaeth, a does dim sicrwydd wedyn y cawn y cyfle i adfer eto. Mae Cam 4 yn mynnu gonestrwydd llwyr os ydym o ddifri eisiau adfer yn llawn.

Sut mae CAM 4 yn gweithio

Fel rheol mae’r adict yn gofyn tri chwestiwn: 1) Beth yw’r broblem? 2) Pam bod hynny’n broblem? 3) Sut mae’n effeithio arnaf fi? Bydd yn eu  hateb, o bosib, fel a ganlyn: 1) Fy nhad; 2) Am nad yw’n fy ngharu fel y dymunwn iddo ’ngharu; 3) Mae’n effeithio ar fy hunanhyder (ego), fy sicrwydd emosiynol ac ariannol (ofn), fy uchelgais (fy nyfodol), a’m perthynas bersonol a rhywiol (methu dangos emosiwn). Yna, â ymlaen i feio a beirniadu pawb a phopeth (yn enwedig ei dad) am ei broblemau neu ei gyflwr. Dyna yw ein hymddygiad a’n patrwm arferol o ymddwyn – yn gwbl hunanol a myfïol.

alcoholic1Er mwyn adfer, sut bynnag, edrychwn ar ein rhestr eto. Gan anghofio camweddau fy nhad a phobl eraill, edrychwn yn ddyfal ar ein beiau ni ein hunain a gofynnwn bedwerydd cwestiwn: 4) Beth ydw i wedi’i wneud i achosi’r broblem yn y lle cyntaf? Ydw i wedi bod yn hunanol, yn anonest, yn ceisio hunan-fudd, neu’n ofnus? Dyma rywbeth nad ydym, fel arfer, wedi’i wneud o’r blaen – ystyried ein rhan ni yn y treialon sydd wedi’n goddiweddyd.

alcoholism-1825900_960_720Felly, ynghyd â chanfod rhinweddau amdanom ein hunain (down at hynny yn y man), bydd rhaid inni hefyd wynebu a derbyn rhai agweddau annymunol ac anghyfforddus arnom ni’n hunain – yr agweddau hynny rydym wedi eu cuddio oddi wrth ein hunain ac oddi wrth y byd – sef ein rhan ni yn hyn oll. Bydd Cam 4 yn ein galluogi, felly, i amgyffred yn llawn ein gwir gyflwr; daw’r ymwadiad i ben wrth i ni weld a derbyn ein hunain fel yr ydym, gan gynnwys pob brycheuyn. Mewn geiriau eraill mae Cam 4 yn ein dysgu i fod yn ddynol  – fod ‘crac’ ymhob un ohonom – ein bod yn berffaith amherffaith.

Dyma’r patrwm o gwestiynau y byddwn yn eu defnyddio felly yn y broses o weithio Cam 4.

Yn rhifyn Chwefror bydd Wynford Ellis Owen yn manylu ar y pynciau sy’n gofyn sylw wrth i ni ddod i adnabod ein hunain…