Colli’r annwyl a’r tawel Gethin Abraham-Williams

Ychydig ddyddiau cyn  i Agora ymddangos daeth y newyddion am farwolaeth Gethin, yn 77 oed. Yn un o Aberystwyth  bu’n weinidog gyda’r Bedyddwyr mewn tair ardal yn Lloegr a hyn yn cynnwys profiad o weinidogaeth mewn tîm ecwmenaidd. Roedd hyn yn gymwysterau arbennig iddo fel Ysgrifennydd Cyffredinol Cytûn rhwng 1998 a 2006. “Roedd wedi llwyddo’, meddai Aled Edwards, ei olynydd,  ‘mewn ffordd cwbl ryfeddol i gael cymunedau ffydd Cymru at ei gilydd – cymunedau Hindŵaidd, Mwslimaidd, Iddewig ac eraill – i ddod i mewn i berthynas ac i fod yn gyfeillion i’w gilydd – a bod hwnnw wedi ei wreiddio yn y dynamig gwleidyddol newydd… doniau ac athrylith Gethin oedd yn gyfrifol am lwyddiant mawr hynny.”Bu ei arweinaid i eglwysi Cymru yn un tawel a chynnes, fel Bugail oedd yn barod i wrando a holi, yn hytrach na datganiadau mawr. Fe fydd llawer yn cofio’r gwasnaeth arbennig iawn a luniodd ac a drefnodd i groesawu’r mileniwm yng Nghaerdydd.”

Gethin Abraham Williams

Wedi ymddeol cyhoeddodd dair cyfrol oedd yn brawf o’i feddwl craff a’i ddiwinyddiaeth effro a threiddgar ar ddechrau’r ganrif newydd : Spirituality or Religion (2008), Seeing the good in unfamiliar spiritualities (2011) a Why the Gospel of Thomas matters (2015)  cyfrol â dderbyniodd adolygiadau arbennig yng Nghymru,  Prydain ac America.Yn y gyfrol hon mae’n egluro pam fod y gair Saesneg ‘incertainty’ yn well na’r gair  negyddol ‘uncertainty’. Mae dyfyniadau o’r gyfrol yn rhifyn Ebrill o Agora. Bu’n gefnogol iawn i Cristnogaeth 21 a chawsom ei gwmni mewn cynhadledd ac encil yn ogystal â darlith ganddo yng Nghynhadledd 2014.

Diolchwn i Dduw am fywyd, gweinidogaeth a chyfraniad Gethin, y Cristion gwylaidd a diymhongar.

Buom yn ddigon ffodus i dderbyn erthygl fer gan Gethin ychydig cyn ei farw, yn sôn am ymweliad Karen Armstrong â Chaerdydd.  Mae hi i’w gweld YMA. Fe welwch ein bod hefyd wedi ychwanegu teyrnged iddo gan Aled Edwards yn y rhifyn hwn o Agora. Mae hi i’w gweld YMA.

Crefydd a’r cyfryngau

Ar Dachwedd 25ain cyhoeddodd y BBC yn Llundain na fyddant yn apwyntio neb fel pennaeth Adran Grefydd a Moeseg i ddilyn Aaquil Ahmed sydd wedi symud i swydd arall. O hyn ymlaen  James Purnell (Pennaeth Radio ac Addysg) fydd â gofal am grefydd a moeseg. Bydd cyfarfod yn cael ei gynnal yn Ionawr gyda Tony Hall, Cyfarwyddwr y BBC, a James Purnell, gyda chynrychiolwyr o’r eglwysi a chrefyddau eraill i gynghori’r Gorfforaeth ar sut i greu a hyrwyddo rhaglenni crefyddol. Un o’r rhai sydd wedi beirniadu’r BBC yn hallt yw Roger Bolton (un o gyflwynwyr Radio 4, a chyn gyflwynydd y rhaglen Sunday) sydd wedi cyhuddo’r gorfforaeth o beidio cymeryd crefydd o ddifrif. Nid oes gan y BBC, meddai, Gomisiynydd Rhaglenni crefyddol tra bod comisiynwyr rhaglenni i pob math o feysydd eraill.

Ymddiheuriad esgobion

Ar  Sul cyntaf yr Adfent (Tachwedd 27) darllenwyd llythyr gan Esgobion Rwanda ym mhob Eglwys Gatholig drwy’r wlad yn ymddiheuro fod rhai esgobion ac offeiriad wedi bod yn rhan o’r lladdfa o filiwn o Tutsis (a rhai Hutus) yn 1994. Y mae’r lladdfa bellach yn cael ei ystyried yn hil-laddiad. Fe benderfynwyd gwneud y datganiad dros ugain mlynedd yn ddiweddarach oherwydd fod diwedd Blwyddyn Trugaredd  yr Eglwys Gatholig yn dod i ben ar ddechrau’r Adfent eleni. Fe wnaeth y Dutch Reformed Church ddatganiad o ymddheuriad yn 1992 ar ôl blynyddoedd o gefnogi polisi apartheid. Fe ddaeth y datganiad hwnnw ar ddiwedd gwaith y Comisiwn Gwirionedd a Chymod (dan gadeiryddiaeth Desmond Tutu) a dwy flynedd ar ôl rhyddhau Nelson Mandela. Mae’n cymeryd blynyddoedd, os nad canrifoedd, i’r eglwys roi ei thŷ a’i thystiolaeth mewn trefn.

Ffydd Fidel?

Mewn llythyr cydymdeimlad a anfonodd o garchar yn y cyfnod cyn y Chwyldro ( i deulu â gollodd fab yn y frwydr  ) meddai Fidel Castro, Duw yw’r ddelfryd fawr o ddaioni a chyfiawnder. Cafodd ei fedyddio i’r Eglwys Gatholig a’i addysgu gan y Jesiwitiaid ond eto pan ddaeth i rym yn 1959, dechreuodd gyfnod o erlid ar yr Eglwys yn Cuba. Er hynny bu iddo groesawu’r Pab ddeng mlynedd yn ôl . Dyna hanes Castro a dyna hanes yr Eglwys Gatholig yn Ne America ac America Ladin yn y gwrthdaro rhwng y Fatican a Diwinyddion Rhyddhad. Fe gredodd Castro ei bod yn bosibl bod yn ‘fath o Gristion’ a bod yn ffyddlon i’r ddelfryd Sosialaidd. ‘Os yw fy mhobl am fy ngalw yn Gristion oherwydd y weledigaeth sosialaidd,…yna yr wyf yn Gristion’ meddai yn 2006, ychydig cyn ymddeol ar ôl 50 mlynedd o arwain yn Cuba.

Bu’n gormesu’r eglwys oherwydd  ei hagwedd gwrth-gomiwnyddol ac aeth ati i genedlaetholi yr ysgolion Catholig, gwahardd cyhoeddiadau eglwysig ac, ar un cyfnod yn 1961, alltudiwyd 150 o offeiriadon i Sbaen. Ond erbyn 1991, roedd ei agwedd wedi newid a daeth mwy o ryddid i fywyd a gwaith yr eglwys yn Cuba. Gwahoddwyd y Pab i Cuba yn 1998 a gwelwyd Castro ym mhob un o ymddangosiadau cyhoeddus y Pab, gan gynnwys pob Offeren. Dechreuodd yr eglwys gael mwy o ddewrder a rhyddid i herio unrhyw drosedd yn erbyn hawliau dynol ac i ymgyrchu am ryddhau y rhai odd wedi eu carcharu am weithredu gwleidyddol yn erbyn y Llywodraeth. Llynedd aeth ei frawd a’i olynydd i’r Fatican i ddiolch i’r Pab o Dde America am ei gyfraniad i agor cyfnod newydd yn Cuba.  Ar wahan i faint y galaru cyhoeddus a’r eglwysi yn galaru ac yn diolch am ei gyfraniad, efallai mai’r tristwch mwyaf ym marwolaeth Fidel Castro yw gweld miloedd o alltudion Cuba ym Miami yn dathlu ac yn diolch fod gwr 90 oed wedi marw.

Gwahoddiad

YMATEB
Os hoffech chi ymateb i’r Newyddion, 
cliciwch YMA i adael sylw.