Gweld mewn drych …

Roedd gan George Monbiot erthygl yn y Guardian ychydig yn ôl, myfyrdod ar yr etholiad cyffredinol. Ynddi mae’n awgrymu bod y cyfryngau wedi dangos nad oedden nhw wedi deall y bobl, ‘wildly out of touch with the nation’ oedd ei ymadrodd. Dyw hynny ddim yn syndod, meddai, oherwydd mae’r cyfryngau’n byw mewn neuadd o ddrychau. Mae pawb yn edrych ar ei gilydd, y papurau’n edrych ar beth mae’r cyfryngau darlledu’n ei ddweud, a’r darlledwyr yn edrych ar y papurau, ac yn ailgylchu’r hyn mae’r naill a’r llall yn ei ddweud. Ac yna, beth am yr arbenigwyr sy’n cael eu holi? Wel, criw bach dethol, yn mynd o raglen i raglen, o sianel i sianel, a neb yn dweud fawr ddim sy’n wahanol.

The broadcasters echo what the papers say, the papers pick up what the broadcasters say. A narrow group of favoured pundits appear on the news programmes again and again. Press prizes are awarded to those who reflect the consensus, and denied to those who think differently. People won’t step outside the circle for fear of ridicule and exclusion.

Gellir mynd i’r afael â’r ddamcaniaeth, a siawns bydd dwy farn, os nad mwy.

Ond yr hyn wnaeth fy nharo i ar ôl darllen yr erthygl oedd hyn. Os mai mewn ‘hall of mirrors’ mae newyddiadurwyr ac ati yn byw lle mae gwleidyddiaeth a materion y dydd yn y cwestiwn, mae’n siŵr bod yr un peth yn wir am feysydd eraill hefyd – gwyddoniaeth, meddygaeth, cymdeithaseg, diwinyddiaeth a phob -iaeth ac -aseg arall. Mae arbenigedd mewn pwnc neu faes yn golygu bod yr arbenigwyr yn mynd i siarad â’i gilydd a gwneud hynny mewn iaith a delweddau sy’n gwneud synnwyr iddyn nhw.

Mae’r lle rydym ni nawr, y cyfrwng yma, a chynnwys y lle yma, yn ‘hall of mirrors’. Tebyg at ei debyg, dweud pethau rydym am eu clywed, rhannu syniadau a barn sy’n ein bwydo a’n cynnal.

Gyda’r cyfryngau cymdeithasol ar y we rydym yn dewis ein ‘cyfeillion’ a’r rhai rydym am eu ‘dilyn’. Pam? Am ein bod yn eu hoffi neu’n cytuno â’u barn. Ac os yw’r hoffter yn darfod, gall y cyswllt ddarfod gydag un clic.

Mae gwyliau a chynadleddau crefyddol yn cael eu trefnu. Fe af i hon oherwydd dwi’n debygol o glywed yr hyn dwi’n awyddus i’w glywed. Ond am yr un acw, dwi’n gwybod ymlaen llaw na allaf stumogi’r hyn fydd ar gael yno.

Mae gennym bob math o neuaddau’n llawn drychau – enwadau, capeli ac eglwysi, pwyllgorau a phopeth sy’n cynnal ein hen gyfundrefn eglwysig / gapelog – ac rydym yn edrych ar ein gilydd, porthi’n gilydd, gweld ein gilydd, canmol ein gilydd heb, efallai, weld beth sydd y tu hwnt i’r drych.

Monbiot eto:

The media as a whole has succumbed to a new treason of the intellectuals, first absorbing dominant ideologies, then persuading each other that these are the only views worth holding. If we are to reclaim some relevance in these times of flux and crisis, we urgently need to broaden the pool of contributors and perspectives.

 Ydy hynny’n wir ac yn dweud rhywbeth am ein sefyllfa ni os newidiwn un gair yn y ddwy frawddeg yna – ‘eglwys’ yn lle ‘media’?

Tua diwedd yr erthygl mae Monbiot yn sôn am y diffyg cyswllt nid yn unig â thrwch y boblogaeth ond â’r byd go-iawn. Ydy hynny’n wir amdanom ni, bobl y capeli a’r eglwysi? Ac os ydyw, beth allwn ni ei wneud i newid pethau?

 Golygydd