Gwaelod Pob Gofyn, Pwy Wyf Fi?

Gwaelod Pob Gofyn, Pwy Wyf Fi?

Thomas Merton

Thomas Merton (1915-1968)

 Ynghanol ein bod mae ’na bwynt diddymdra sydd heb ei gyffwrdd gan na pechod na ffugio, pwynt o wirionedd pur, pwynt neu sbarc sy’n gwbl eiddo i Dduw, na allwn ni byth ei ddefnyddio; trwy hwn y mae Duw’n defnyddio ein bywydau; ni ellir ei gyrraedd gan ffantasïau ein meddyliau na chreulonderau ein hewyllys ni ein hunain. Y pwynt diddymdra hwn o dlodi llwyr yw gogoniant pur Duw ynom ni. Hwn, fel petai, yw enw Duw ynom ni fel ein tlodi, ein dibyniaeth, ein bodolaeth fel meibion a merched. Mae fel diemwnt pur, yn llosgi â llewyrch anweladwy’r nefoedd. Mae ym mhawb; pe baem yn gallu ei weld, fe welem y biliynau pigau golau’n dod at ei gilydd ac yn llosgi yn wyneb a llewyrch yr haul ac yn peri i bob tywyllwch a chreulondeb mewn bywyd ddiflannu’n llwyr … Does gen i ddim rhaglen ar gyfer hwn. Rhodd ydyw. Ond y mae porth y nefoedd ym mhob man.  

(Conjectures of a Guilty Bystander)

Ychwanegir gan Richard Rohr:

Bydd y rhan fwyaf o bobl yn treulio’u holl fywydau’n anelu at ffug hunaniaeth, y delweddau o’r hunan yn y meddwl o bwy maen nhw’n credu ydyn nhw, yn lle byw yn y ‘Fi’ cyntaf, sydd eisoes yn dda yn llygaid Duw. Ond y cwbl y medra i ei ‘dalu ’nôl’ i Dduw, neu i eraill neu i fi fy hun, yw’r un rydw i mewn gwirionedd. Cwbl eglur, cwbl syml. Efallai nad ydyn ni’n awyddus i fynd ’nôl yno am fod hynny’n rhy syml a bron yn rhy naturiol. Mae’n teimlo’n gwbl foel. Dim byd i’m llongyfarch fy hun amdano. Alla i ddim profi bod ynof unrhyw werth, llai fyth unrhyw arbenigrwydd. Dacw fi, yn noeth a thlawd. Ar ôl blynyddoedd o gogio a chymryd arnaf, ar y dechrau bydd yn teimlo fel dim byd o gwbl.

Richard Rohr

Gwell gan y Beibl yn gyffredinol siarad mewn delweddau, a’r ddelwedd sylfaenol yw’r ‘anialwch’ (gair sy’n britho emynau Cymru).

Ond pan rydyn ni’n ddim byd, rydyn ni mewn safle da i dderbyn popeth gan Dduw. Fel y dywed Merton, dyma ‘ogoniant pur Duw ynom ni’. Os edrychwn ni ar y traddodiadau crefyddol mawr, fe welwn eu bod i gyd yn defnyddio geiriau tebyg i bwyntio yn yr un cyfeiriad. Gair y Ffransisciaid yw ‘tlodi’; gair y Carmeliaid yw ‘nada’ neu ddiddymdra. Bydd y Bwdistiaid yn sôn am ‘wacter’, a’r Iesu’n sôn yn y cyntaf o’r gwynfydau am ‘y tlodion yn yr ysbryd’.

Gwell gan y Beibl yn gyffredinol siarad mewn delweddau, a’r ddelwedd sylfaenol yw’r ‘anialwch’ (gair sy’n britho emynau Cymru).

Yn yr anialwch rydyn ni’n wirfoddol yn mynd lle nad oes dim i’n cyffroi – dim canmol na chlapio, dim ymateb, dim data newydd. Dywed Iesu wrthym am fynd i mewn i gwpwrdd neu ‘ystafell fewnol’ (Ystafell Ddirgel y Crynwyr yn nofel Marion Eames). Dyna’r fan lle y byddwn ni’n rhoi’r gorau i fyw yn ôl ymateb pobl eraill i ni. Wedyn gallwn ddweud: ‘Nid fi yw’r person ry’ch chi’n credu ydw i. Ac nid fi yw’r person y mae arnoch chi angen i mi fod. Dydw i ddim hyd yn oed y person y mae angen arnaf i mi fy hun fod! Rhaid i mi fod yn “ddim byd” er mwyn bod yn agored i bob realiti a realiti newydd.’ Roedd gan Merton gronfa o hunaniaeth a dwys fyfyrdod oedd yn caniatáu iddo weld porth y nefoedd ym mhobman, hyd yn oed ar gornel y stryd.

Bod yng Nghrist, yn guddiedig yn Nuw

Byddai Zen-feistr yn galw’r Gwir-hunan hwn yn ‘wyneb oedd gennym cyn ein geni’. Byddai Paul yn ei alw yn ‘bod yng Nghrist, yn guddiedig yn Nuw’ (Colosiaid 3:3). Ti, cyn i Ti wneud dim, na drwg na da; Ti cyn i Ti ystyried pwy wyt Ti. Y meddwl sy’n creu’r hunan ffug, hunan yr ego, yr hunan ansicr. Mae’r meddwl dwysfyfyriol a roddir gan Dduw, ar y llaw arall, yn adnabod yr Hunan o Dduw, yr Hunan o Grist, y Gwir Hunan sy’n deillio o helaethrwydd a diogelwch mewnol dwfn. Fe ddechreuwn gyda dim ond gweld; down i ben wrth adnabod.

DRWS TAWELWCH: Rwyt yn byw ynof fi; rydw i’n byw ynot ti.

email-icon-100-flat-vol-2-iconset-graphicloads-18 YMATEB: Os hoffech chi ymateb i’r erthygl hon, cliciwch YMA i adael sylw.