Golygyddol

Erbyn i’r geiriau hyn ymddangos ar eich sgriniau, gyfeillion C21, efallai y byddwn i gyd wedi dechrau treulio’r profiad o weld rhywbeth gwerthfawr, ond amherffaith ddigon, yn cael ei luchio ymaith fel pe na bai gwerth nac amcan wedi bod iddo o gwbl. A does dim llawer o bwynt rhestru ymhellach y celwydd, y methiant, y camarwain, y diffyg cymedroldeb sydd wedi bod ar y ddwy ochr. Mae’r rheini wedi peri i nodweddion peryclaf y Saeson a mwyaf di-ddeall y Cymry bleidleisio yn erbyn parhau i ymdrechu mewn sefydliad a ddaeth i fodolaeth i geisio dwyn i ben hanes canrifoedd o ryfela rhwng cenhedloedd bach a mawr.

Wrth fod yn rhan o’r Gymuned Ewropeaidd dymunem gredu bod yno genhedloedd bychain eraill â’r un agenda â ni, sef parhau i fod ‘Yma o Hyd’ gan ymroi i fyw ein ffydd a’i mynegi yn null ein diwylliant ein hunain. Diniwed, efallai.

Mae’r corff oedd yn medru hybu mân ddiwylliannau, er yn cydnabod eu bod yn broblem i’w cymdogion, bellach yn gwegian.  Yr oedd cynorthwyo’r  mân genhedloedd yn help i wrthweithio’r casineb sy’n ffynnu ar ddrwg-deimlad canrifoedd. Mae rhywbeth enbyd iawn mewn cofio gwallgofrwydd brwydr y Somme yn sgil y fath  dwpdra di-egwyddor.

Gall fod effaith y bleidlais yn tanseilio corff sy’n gwegian. Ac fe ddylem gofio, wrth gerdded yn ddigon dihidio heibio i’r aml brosiectau adeiladu ac amddiffynfeydd glan môr a godwyd gyda help Ewrop, na fydd rhai newydd yn debyg o gael eu codi, ac y bydd help o Lundain dipyn yn anos ei sicrhau. (Ac fe ddylem gydnabod bod methiant Ewrop i reoli arian yn gytbwys a manwl wedi bod yn rhan o’r ddadl dros dynnu allan.)

Y cwestiwn i ni yma yn C21 yw ceisio meddwl beth yw’n galwedigaeth ni fel Cristnogion yn un o genhedloedd bychain Ewrop. Dyma felly ddarn hynod o’r gyfrol Ffynonellau Hanes yr Eglwys 1. Y Cyfnod Cynnar, a olygwyd gan Dr R. Tudur Jones. Daw’r darn hwn o’r ‘Epistol at Diognetus’ a ysgrifennwyd tua’r flwyddyn 150 (tt. 37–8). Dogfen yw sy’n disgrifio beth yw’r ffydd Gristnogol a sut y mae Cristnogion yn ystyried eu dinasyddiaeth pan oedden nhw’n lleiafrif braidd yn od mewn ymerodraeth filwrol. Mae gennym rywbeth i’w ddysgu o gyfnod pan oedd y ffydd yn dal i gael ei ffurfio ac yn dal yn destun drwgdybiaeth ac erledigaeth gan Iddewon, a’u hystyrient yn fradwyr, a chan Rufeiniaid, a’u drwgdybient am fod yn annheyrngar i’r wladwriaeth. Dyma fe, yng nghyfieithiad Dr Tudur. Mae’n asgwrn i gnoi arno:

Nid yw Cristnogion yn wahanol i weddill dynion o ran eu lleoliad, eu hiaith na’u harferion. Ni thrigant mewn dinasoedd ar wahân, ac nid oes ganddynt dafodiaith wahanol ac nid yw eu buchedd yn anghyffredin … Er trigo ohonynt mewn dinasoedd Groegaidd neu ddinasoedd eraill, fel y bwrir coelbren bob un, ac er iddynt ddilyn yr arferion lleol ynglŷn â bwyd, dillad a phethau eraill bywyd beunyddiol, rhyfedd ac annisgwyl, a chyfaddef y gwir, yw cyfansoddiad eu dinasyddiaeth hwy. Trigant yn eu mamwlad, ond fel pererinion. Cyfranogant ym mhobpeth fel dinasyddion; a dioddefant bopeth fel estroniaid. Mamwlad yw pob tir estron iddynt, a phob tir estron yn famwlad. Priodant fel dynion eraill ac ymddygant ar blant; ond nid ydynt yn difa eu hepil. Rhannant eu byrddau, ond nid eu gwelyau. Cânt eu hunain yn y cnawd, ond nid ydynt yn byw yn ôl y cnawd. Maent yn byw ar y ddaear ond mae eu dinasyddiaeth yn y nefoedd. Ufuddhânt i’r deddfau ordeiniedig, ond yn eu bucheddau eu hunain rhagorant ar y deddfau. Carant bawb, ac fe’u herlidir gan bawb. Maent yn adnabyddus, ac eto fe’u condemnir. Fe’u lleddir, ac fe’u bywheir. Cardotwyr ydynt, ond cyfoethogant lawer. Maent angen bopeth ond y maent uwchben eu digon. Dioddefant eu dianrhydeddu ond ym mhob dianrhydedd fe’u gogoneddir. Fe’u henllibir, ac eto fe’u cyfiawnheir. Fe’u difenwir, ond bendithiant; fe’u sarheir, a dangosant barch. Pan wnânt dda, fe’u cosbir fel drwg weithredwyr, ac wrth gael eu cosbi, llawenhânt fel petaent trwy hynny’n cael eu bywiocáu …. Mewn gair, yr hyn yw’r enaid mewn corff, dyna yw Cristionogion yn y byd … Mae’r enaid yn trigo yn y corff, ac eto nid yw o’r corff. Felly mae Cristionogion yn trigo yn y byd, ond nid ydynt o’r byd.

Stwff i gnoi cil arno wrth feddwl am orchymyn Iesu: ‘Na fernwch, fel na’ch barner’.

 

Yr Eglwys Gatholig a’r Gymru Gymraeg

Cyfnod o lawenhau oedd degawdau olaf yr ugeinfed ganrif i Gatholigion Cymraeg gan fod dau o’r tri esgob Cymreig, sef Esgob Daniel Mullins ac Esgob Edwin Regan, yn siaradwyr Cymraeg ac yn bobl oedd yn deall Cymru ac anghenion yr Eglwys yn ein gwlad. Esgob Daniel Mullins oedd llais yr Eglwys Gatholig i’r Cymry Cymraeg ac yn llais Cymru i’r Catholigion nes iddo fe ymddeol.  Wedi iddo ymddeol, ei gyd-weithiwr yng ngogledd Cymru, Esgob Edwin Regan, oedd llais Cymru o fewn sefydliad yr Eglwys yn fyd-eang tan ei ymddeoliad yntau chwe blynedd yn ôl.

Mae ymddeoliad y ddeuddyn hyn wedi gadael gwagle. Maent yn byw yng Nghymru o hyd, ond heb gyfrifoldebau esgobol ers ymddeol.

 

 

 

Bellach, does neb o’r tri esgob Catholig gweithredol yng Nghymru (esgobion Caerdydd, Mynyw a Wrecsam) yn medru’r Gymraeg. 

Ymddengys i lawer o bobl fod yr Eglwys Gatholig yn mynd trwy gyfnod nawr o ddiffyg dealltwriaeth am anghenion Cymru – ac yn fwy byth o ddiffyg dealltwriaeth am anghenion Catholigion Cymraeg.

Yn ôl yr ystadegau diweddaraf sydd ar gael (blwyddlyfr 2016), sef y rhai ar gyfer y flwyddyn 2014, nifer y Catholigion oedd yn mynychu’r Offeren yn y tair esgobaeth oedd:

Caerdydd    14,983                      Mynyw         6,594                        Wrecsam     6,316

Hynny yw, cyfanswm drwy Gymru o 27,893 o addolwyr cyson (oedolion a phlant).

O ystyried bod nifer o’r addolwyr hyn wedi mudo o wledydd eraill neu’n blant i ymfudwyr diweddar, daw rhywun i sylweddoli bod mwyafrif y newydd-ddyfodiaid yn deall dim oll am Gymru wrth gyrraedd yma, ac yn cael tipyn o syndod bod Cymru yn wahanol i Loegr a bod yr iaith Gymraeg yn wahanol i’r Saesneg.  Mae’r plant, wrth gwrs, yn cael cyfle i ddysgu am Gymru ac i ddysgu Cymraeg yn eu hysgolion – ac yn aml iawn, trwy’r plant mae’r rhieni yn dod i ddeall mwy am Gymru.

Nid yw’r mewnlifiad hwn yn gyfyngedig i’r lleygwyr.  Oherwydd ‘prinder offeiriaid’ o wledydd Prydain, mae nifer gynyddol o offeiriaid o wledydd eraill bellach yn bugeilio yng Nghymru. Dônt yn bennaf o India ac Affrica, gyda rhai hefyd o Wlad Pwyl ac o Ynysoedd y Philipiniaid, sef o’r un gwledydd a diwylliannau â’r mewnfudwyr yn y meinciau.

Nid yw’r mudo’n beth newydd. Ganrif a hanner yn ôl, Gwyddelod oedd llawer o’r Catholigion oedd yn codi eglwysi yma yng Nghymru ac yn llenwi’r meinciau; saith deg o flynyddoedd yn ôl, Pwyliaid ac Eidalwyr gafodd loches yma. Bu nifer o offeiriaid o’r gwledydd hynny yn gwasanaethu yma hefyd.

O edrych ar ystadegau swyddogol yr Eglwys Gatholig, gwelwn batrwm o ddirywiad, gyda rhai yn priodoli hynny – yn gam neu yn gymwys – i ddwy ffactor arbennig, sef:

* y newid yn yr agweddau cymdeithasol tuag at ryw ac atal-genhedlu a ddechreuodd yn ystod chwedegau’r ugeinfed ganrif

* y sgandal cam-drin plant sydd wedi siglo’r Eglwys yn fyd-eang.

Dyma  ystadegau Blwyddlyfr 1986 (ffigyrau 1984) a Blwyddlyfr eleni (ffigyrau 2014)

                                                                                    1984                                2014

Nifer yr Offeiriaid                                                  388                                                193*

Nifer yr Eglwysi/Canolfannau Offeren           265                                                 203

Deoniaethau                                                              20                                                    17

Plwyfi                                                                           176                                                133

Bedyddiadau Plant                                               2,859                                           1,779

Marwolaethau                                                        1,878                                           1,804

Darpar-offeiriaid dan hyfforddiant                    28 (+9)**                                     8

Mynychwyr Offeren                                             61,326                                       27,893

(*Neu, 196 yn ôl tudalen arall – 3 ychwanegol yn Esgobaeth Wrecsam)

(**Nodir y nifer hon ar wahân yn y Blwyddlyfr fel myfyrwyr newydd ddechrau ar eu hyfforddiant)

Ni ellir anwybyddu dirywiad o oddeutu 50% yn niferoedd offeiriaid a mynychwyr Offeren – yn enwedig o ystyried y daw nifer o’r offeiriaid a’r lleygwyr o blith newydd-ddyfodiaid. Hebddynt, byddai’r dirywiad yn waeth.

Yn 2016 yng Nghymru, cynhelir mwy o Offerennau yn yr iaith Falayalam nag o Offerennau Cymraeg – a mwy o Offerennau Pwyleg nag o Offerennau Cymraeg. Yn y flwyddyn 2014, o’r 1,200 o fedyddiadau yn Archesgobaeth Caerdydd, gweinyddwyd 101 ohonynt (bron i 10%) yn Eglwys Padrig Sant, Caerdydd (Eglwys y Pwyliaid).

 

 

Beth, felly, am y Catholigion Cymraeg? A beth am neges genhadol yr Eglwys Gatholig yma yng Nghymru?

Ysbeidiol fu’r weledigaeth genhadol yn ystod y ddwy ganrif ddiwethaf. Gellid sôn am gewri fel Henry Bailey Maria Hughes, Esgob Francis Mostyn a’r Genhadaeth o Lydaw,  Cymdeithas Teilo Sant, Coleg y Santes Fair Aberystwyth a Saunders Lewis – a’r Cylch Catholig. Ond mae diffyg gweledigaeth a pholisi cenhadol yn golygu bod cymunedau o Gatholigion Cymraeg yn cael eu chwalu pan fydd esgobion yn penderfynu symud offeiriaid ar fympwy. Mae rhai esgobion ac offeiriaid wedi deall pwysigrwydd yr iaith Gymraeg yng ngwaith bugeiliol a chenhadol yr Eglwys – ac eraill ddim. 

Yn ddiweddar, llwyddodd offeiriad o India – Tad Joshy (sef Rev. Fr. Joshy Thomas Cheruparambil Joseph) i ddysgu Cymraeg yn ei blwyf yn Nolgellau a daeth i ddathlu’r Offeren yn Gymraeg yn Aberystwyth yn 2012 … yn fuan cyn iddo gael ei alw’n ôl i India.  Dyna golled i ni yng Nghymru pan aeth e! 

Ar 20 Mehefin eleni cynhaliwyd Offeren fawr yn Eglwys Gadeiriol Dewi Sant, Caerdydd, i ddathlu canmlwyddiant Talaith Cymru – ac Archesgobaeth Caerdydd – a sefydlwyd gan y Pab Bened XV trwy’i Lythyr Apostolaidd ‘Cambria Celtica’ yn 1916. Defnyddiwyd y Gymraeg ar ddechrau a diwedd yr Offeren gan Archesgob George Stack. Darllenwyd un o’r llithiau yn Gymraeg, ac ’roedd ‘Calon Lân’ ar ddiwedd yr Offeren bron wedi codi’r to! Dyma arwydd o obaith am y gwanwyn newydd yng Nghymru.

Ond beth am y ‘prinder offeiriaid’?  Mae nifer o eglwysi’n cau oherwydd ‘prinder offeiriaid’ – megis dros draean o holl eglwysi Esgobaeth Wrecsam eleni. Ond a oes prinder offeiriaid, neu a yw ffactorau fel pris eiddo a symud poblogaeth yn dylanwadu ar benderfyniadau?

Os edrychwn eto ar y ffigyrau, gwelwn fod 388 o offeiriaid ym 1984 i fugeilio 61,326 o fynychwyr Offeren (a nifer anhysbys o addolwyr achlysurol), sef 1: 158.  

Yn 2014 gwelwn fod 193 o offeiriaid i fugeilio 27,893 o fynychwyr Offeren (a nifer anhysbys o addolwyr achlysurol), sef 1: 145.

Felly, ar gyfartaledd, mae pob offeiriad y dyddiau hyn yn gyfrifol am fugeilio llai o blwyfolion na’i ragflaenydd 30 mlynedd yn ôl. 

Sut felly y gellid cyfiawnhau cau eglwysi ar sail ‘prinder offeiriaid’?  Gan gydnabod bod llawer o offeiriaid yn gwneud gwaith bugeiliol rhagorol, oni ddylid gofyn beth yw’r materion sydd yn golygu nad oes amser bellach gan nifer o offeiriaid i gyflawni eu priod waith sagrafennol, ysbrydol a bugeiliol? Oni fyddai’n well gadael y gwaith swyddfa, y gwaith cyllid, y garddio a’r trefnu blodau i leygwyr cymwys? 

Am fywgraffiad y Tad John FitzGerald, ‘Ieuan Hir’, gweler:

http://yba.llgc.org.uk/cy/c10-FITZ-JOH-1927.html

Am erthygl yn Saesneg am y Tad Joshy, gweler:

http://www.catholicherald.co.uk/news/2012/01/20/welsh-faithful-campaign-to-keep-indian-priest/

Cnoi Cil

“Gwn fod Credo Nicea yn dweud bod Iesu ‘wedi esgyn i’r nefoedd ac yn eistedd ar ddeheulaw’r Tad’. Ond, fel aelodau cynnar yr eglwys, nid dealltwriaeth lythrennol sydd gen i o’r ysgrythurau. Ac fel nad ydw i ddim yn deall y Beibl yn llythrennol, felly dydw i ddim yn cymryd bod Credo Nicea i’w deall fel dehongliad llythrennol. Fel pob credo, mae credoau Nicea, Credo’r Apostolion a Chredo Athanasius (a Chredo Westminster a’r Gyffes Ffydd o ran hynny) yn snapshots o’r ddiwinyddiaeth oedd yn dderbyniol ar gyfnod arbennig mewn hanes.”

– Pastor Dawn

Gweddi’r Arglwydd

Duw yw popeth sy’n dda. Duw wnaeth bopeth a wnaed ac mae Duw yn caru pob rhan ohono. Os wyt yn caru pawb oherwydd cariad Duw, fe fyddi di’n caru popeth sydd, am dy fod yn caru’r creawdwr. Canys y mae Duw ym mhob person, a phob person yn Nuw. Os wyt yn caru yn y ffordd yma, fe fyddi di’n caru popeth.

Julian o Norwich (1342–1416)

 

BENDITH

Cariad yw Duw ac mae Cariad yn drech na ffiniau.
Does dim ffiniau i Atgyfodiad, felly byddwch byw ynddo nawr.
Rhowch eich hyder nawr yn yr hyn sydd y tu hwnt i eiriau,
Bydd Duw yr un fydd Duw.
IHWH yr ‘Ydwyf’ Mawr,
Crist sy’n gariad Duw
A’r Ysbryd Glân sy’n anadlu’r bywyd dwyfol
Ym mhawb a thrwy bawb sy’n credu mewn cariad.
Amen
X

 

 

Gweithredu a Gwamalu

gan Ainsley Griffiths

Ar ôl treulio’r deng mlynedd diwethaf yn gweinidogaethu fel caplan ar Gampws Caerfyrddin Prifysgol Cymru: y Drindod Dewi Sant (Coleg y Drindod gynt), rwyf wedi dod i ddeall tipyn mwy am rai o agweddau a chwestiynau myfyrwyr cyfoes. Eang iawn yw ystod y sylwadau hyn ac wedi eu mynegi mewn amrywiol gyd-destunau: weithiau yn dilyn y Cymun ar fore Sul, weithiau mewn grŵp trafod neu gyfarfod o’r Undeb Cristnogol ac weithiau mewn sefyllfa hollol anghrefyddol – er enghraifft yn y caffi, y gampfa neu Undeb y Myfyrwyr. Rwy’n credu taw’r sgwrs ‘ddyfnaf’ a gefais i erioed oedd ym mhen bas pwll nofio’r brifysgol ar ddiwrnod braf yng nghanol gwyliau’r haf – trafodaeth yn y dŵr am ryw awr a hanner am y ffordd y gallai crefydd a diwinyddiaeth gyfoethogi cyfraniad athroniaeth i ateb cwestiynau astrus am ystyr bywyd.

Roedd y myfyriwr a fu’n fy holi yn ddyn ifanc heb fawr o gefndir crefyddol ond eto’n dirnad bod ganddo gwestiynau dwys nad oedd bywyd dyddiol, arwynebol braidd, yn eu hateb mewn ffordd ddigonol. Ni chefais gyfle i barhau’r drafodaeth wedyn gan ei fod newydd raddio ac yn symud ymlaen i ddechrau gyrfa – ac yn aml fel ’na mae hi – sgwrs annisgwyl mewn lleoliad rhyfedd.

Am gyfnod byr penderfynais y byddai’n syniad da i fynd i’r Undeb ar nos Fercher er mwyn ceisio ‘cysylltu’ gyda myfyrwyr yn eu ‘cynefin’ (ond digon buan y sylweddolais i nad oedd aros lan gyda myfyrwyr tan yr oriau mân a bod lan gyda’r plant ar doriad gwawr yn opsiwn hawdd ei gynnal!). Er bod rhai myfyrwyr yn synnu wrth weld ‘Y Parchedig’ yng nghanol miri meddwol, roedd eraill (efallai dan ddylanwad y ddiod gadarn) eisiau siarad am broblemau yn eu bywyd, sôn am ffydd a gwerthoedd personol a chydnabod bod tipyn mwy i’w bywydau nag astudio a chael hwyl. Serch hynny, rhyfedd yw’r profiad o fod ymhlith y lleiafrif bychan o bobl sobr tra’n ceisio siarad yn gall â rhywun sydd am rannu ei stori yng nghanol y sŵn byddarol. Byddwn yn eu gwahodd i ddod draw i’m swyddfa am sgwrs rywbryd wedyn a chael llonydd i feddwl  a siarad – ond ofer oedd y cynnig fel arfer. Efallai fod rhywbeth am fod yn y fan a’r lle, gyda’r alcohol yn esmwytho’r nerfau ac yn tawelu’r ansicrwydd.

Wrth gwrs, daw cwestiynau hefyd yn sgil rhythm dyddiol y gaplaniaeth, â’r rhain yn amrywio o fyfyriwr i fyfyriwr. Gyda rhai o ymlyniad efengylaidd mae’r rhain yn codi o ddarlleniad digon ceidwadol o’r Beibl a syniadau confensiynol o ran athrawiaeth a moeseg. Rwy’n ysgrifennu’r pwt bach ’ma ar ddydd Iau’r Dyrchafael, a thybiaf y byddai canran go uchel o fyfyrwyr o’r math hwn yn hapus iawn i dderbyn y naratif am esgyniad Iesu a gawn gan Luc yn ei efengyl ac yn Llyfr yr Actau mewn dull digon llythrennol. Byddai eraill – yn eu plith rai myfyrwyr sy’n addoli gyda ni o Sul i Sul – am herio’r ddealltwriaeth o ddyrchafiad corfforol i ryw nefoedd uwchben y cymylau a dechrau archwilio’r iaith am ‘ddirgelwch’ a gawn yn Paul.

A chyda ffydd gadarn yn yr Arglwydd atgyfodedig, byddent am honni llai o ran ffeithiau gweledol y digwyddiad rhyfeddol hwn a disgwyl mwy wrth geisio deall ystyr y digwyddiad trwy weddi, trwy drafod ag eraill neu drwy astudiaeth bersonol.

Myfyrwyr o’r math hwn sydd fwyaf tebyg o ymuno yn y rhaglen a gynigiwn ar weddi fyfyriol – sef y dull o weddi ddistaw a hybwyd gan yr offeiriad Catholig Rufeinig John Main, y mudiad ‘Centering Prayer’ a’r ffordd hynafol o ddarllen yr Ysgrythur a geir drwy ‘Lectio Divina’. Yno mae modd bod yn agored i waith yr Ysbryd Glân sy’n fwy na’n gallu meidrol a chyfyng i ddeall mewn termau arferol ac yn ein hagor i ddulliau anghyfarwydd o ddirnad dirgelion y ffydd.

Agor meddyliau a chalonnau yw gwaith prifysgol – ac mae’n rhaid cofio hyn ar adeg pan fo pwysau ariannol o ran ffioedd a chostau byw yn pwyso ar ein myfyrwyr a phrinder cyllido cyhoeddus yn bygwth troi ein sefydliadau yn beiriannau addysgu un-dimensiwn sy’n gorfod gwarantu budd economaidd i’r wlad a chynyddu cyflogadwyedd. I rai, mae’r dimensiwn cyfoethog ychwanegol hwn – sydd weithiau’n cael ei anwybyddu neu ei anghofio – yn dod yn rhan amlwg o’u cyfnod yn y brifysgol ac o ganlyniad bydd llwybr eu bywyd yn newid. Clywais yn ddiweddar gan gyn-fyfyrwraig sydd, gyda’i gŵr, wedi sefydlu ysgol yng nghanol un o slymiau gwaethaf Nariobi ac yn helpu menywod lleol i ddechrau busnes. Cefais hefyd alwad gan wraig ifanc a fu’n weithgar iawn yn y gaplaniaeth yn ystod ei chyfnod yn y Drindod ac ymhlith ei chyfraniadau a arweiniodd ymgyrch yn rhoi sylw i ing pobl newynog yn y gwledydd tlotaf yn ogystal â hybu gwaith i ddadlennu’r sefyllfa enbyd o ran caethwasiaeth fodern a masnachu pobl. Roedd wedi cysylltu gyda chais am weddi wrth iddi ddefnyddio’i doniau fel actores, a gallu cerddorol ei gŵr, i gefnogi undebau Cristnogol yn nwyrain Ewrop trwy gyflwyno’r efengyl drwy’r celfyddydau.

Cyn y Pasg cefais gyfle i gwrdd yn Llundain â chyn-fyfyriwr disglair sydd wedi defnyddio’i radd Saesneg fel platfform i ddilyn cwrs MA mewn llenyddiaeth ac athroniaeth, ac yn darganfod bod darllen Heidegger a Derrida yn cyfoethogi ei waith fel swyddog mewn eglwys gymunedol, efengylaidd, leol – cysylltiad diddorol ond annisgwyl braidd sy’n dangos gwerth addysg yn ffrwydro gorwelion.

Yr un pryd mae’n rhaid cyfaddef bod golygon eraill yn parha’n ddigon cyfyng yn y byd materol, technolegol, cyflym sydd ohoni. Ar ôl graddio, mae rhai’n ddigon hapus i weithio mewn siop neu swyddfa mewn swydd nad oes angen cymwysterau prifysgol tra mae eraill yn dilyn llwybr digon confensiynol ym myd addysg neu fusnes. Y nod i rai yw cael digon i’w cynnal mewn modd cyffyrddus ond heb roi’r byd ar dân. Pan gynhaliwyd etholiadau’r Cynulliad, prin y byddech yn gwybod am hynny o ran gweithgarwch gwleidyddol ar y campws. Yn wir, ofer fu ymdrechion glew swyddogion yr Undeb i drefnu hystingau er mwyn rhoi llwyfan i’r ymgeiswyr lleol – a hyn oherwydd diffyg diddordeb – difaterwch – ymhlith ein myfyrwyr, yr union rai sy’n mwynhau braint addysg a chyda’r gallu i fod yn arweinwyr y dyfodol.

Mae’n codi hiraeth am fy nyddiau i ym Mhrifysgol Manceinion (prifysgol â nifer o fyfyrwyr gwleidyddol) ddiwedd y 1980au pan gynhaliwyd trafodaeth ffurfiol yn yr Undeb bob dydd Mercher er mwyn gwrando ar areithiau sylweddol gan fyfyrwyr yn dadlau o blaid neu yn erbyn rhyw bwnc llosg cyfoes. Tu fas, byddai llu o aelodau o fudiad y Gweithwyr Sosialaidd yn ceisio ein hennill i’w hachos a nifer o gymdeithasau yn poeni am ryfel, tlodi, anghyfiawnder a hawliau dynol. Gobeithio y bydd modd ailgynnau angerdd felly ymhlith y to ifanc.

Er bod y gwaith y medr y gaplaniaeth ei wneud er mwyn cynnig profiad ehangach i’r myfyrwyr yn gyfraniad digon bach, rwy’n gobeithio’i fod yn tystio i’r delfryd hwnnw o brifysgol fel lle sy’n ein galluogi i ddarganfod mwy – yn ysbrydol, yn gymdeithasol ac yn foesol – a gwneud felly nid er mwyn bod fel sbwng yn sugno maeth heb ei drosglwyddo’n ymhellach ond er mwyn derbyn y sgiliau, yr adnoddau a’r weledigaeth i fod yn ddinasyddion mwy crwn ac aeddfed sy’n gallu cynnig rhywbeth gwerthfawr ac unigryw i’n byd.

 

Ymaflyd â’r Testunau (Luc 8:28–39, Mathew 8:28–34 a Marc 5:1–20)

Beth am y moch?

Enid R. Morgan

‘Mab ffarm oeddwn i,’ meddai fy nghyfaill, sydd dros ei naw deg mlwydd oed, ‘ac roeddwn i’n eistedd yn y capel yn meddwl am y moch: sawl hwch fagu oedd ymhlith yr holl filoedd a aeth dros y dibyn?’ Yn llais yr hynafgwr clywn fachgen sylwgar o oes a fu, a gwenodd y ddau ohonom wrth feddwl am blentyn yn rhoi ei fys ar y math o fanylyn tramgwyddus sy’n gallu drysu unrhyw drafodaeth am ystyr y Beibl.

Felly, dyma ymdrech i feddwl eto beth yw ystyr y digwyddiadau yn Luc 8:28–39 (a Mathew 8:28–34 a Marc 5:1–20). Beth ar y ddaear wnawn ni nid yn unig o’r moch, ond yr ysbrydion aflan a’r cadwyni haearn sy’n mynnu torri? Os mynnwn ddarllen yr Efengylau fel myfyrdod ar ddigwyddiadau yng nghwmni Iesu o Nasareth ac ymgais i gyfleu eu hystyr, mae’r bwlch rhwng meddylfryd crefyddol Iddewon y cyfnod a’n meddylfryd mwy cyfyngedig, gwyddonol ni yn lleihau. Felly, dyma rai awgrymiadau a all helpu.

Ystyrier yn gyntaf y lleoedd a’r enwau – mae aneglurder yn y fan hon. Mae cyfeiriad at ddwy dref: Gadara sydd bum milltir o’r môr, a Gerasa sy’n 30 milltir o’r môr; a does dim dibyn yn y naill na’r llall. (Does dim dibyn chwaith ger Nasareth, lle y dywedir i gynulleidfa’r synagog geisio bwrw Iesu oddi arno!) Mae hyn yn boendod os mynnir mai stori hanesyddol am ddigwyddiad penodol yw hi. Mae llai o ots os darllenir y testun fel naratif symbolaidd. Mae’r dibyn yn symbol i atgoffa’r Iddewon o’r fan lle y bwrid bwch dihangol oddi arno yn rhan o ddefod aberthol, a thorf yn taflu cerrig ato. Honnwyd hefyd fod y llythrennau gsr Hebraeg yn awgrymu’r weithred o fwrw allan, fel pan labyddir y bwch dihangol.

Beth am y Decapolis – dyma’r tro cyntaf i Iesu fentro yno – deg dinas a sefydlwyd gan y Groegiaid i’r de-ddwyrain o Fôr Galilea? Buasai temlau yno, lle’r aberthid anifeiliaid i Zeus. Roedd y temlau hyn yn ganolog i fywyd y gymuned – yn fasnachol yn ogystal ag yn ddefodol a diwylliannol.

Mae gen i gof am ymweld â theml o’r fath yn nyffryn y temlau yn Agrigento yn Sicilia. Roeddwn wedi eistedd ar ddarn o garreg anferth i ddarllen llyfryn i dwristiaid. Fe symudais oddi yno’n go handi wrth sylweddoli mod i’n eistedd ar yr allor lle y byddai cannoedd o fustych yn arfer cael eu haberthu. Dyna pryd y sylweddolais i cymaint yr oedd economi dinas gyfan yn yr hen fyd yn  pwyso ar y cysylltiad rhwng defodau aberthol a’r  busnes gwerthu cig. O’r deml y deuai’r cig  a dyna pam yr oedd y pwnc yn un pwysig, os nad yn bwnc llosg, i Paul a’i gyfeillion yng Nghorinth.

Daeth cyfnod y Groegiaid yn rheoli i ben, ac yna cymerwyd eu lle gan y Rhufeiniaid – ardal ddryslyd, lawn dicter ac eiddigedd ac euogrwydd. Dyma’r ardal lle y bu Vespasian, yn ddiweddarach, yn gwersylla’i fyddin pan ddaeth diwedd ar Israel a dymchwel Jeriwsalem.  Felly, mae’r boblogaeth yn y fan hon yn boblogaeth Iddewig ei hanfod, yn dal â’i hymwybyddiaeth o gam ymerodrol. Ond mae’n dal i fanteisio ar yr elw sy’n deillio o arferion defodol a masnachol y Rhufeiniaid. Mae hi felly’n gymdeithas mewn dau feddwl. Mae hi wedi dioddef gormes dwy ymerodraeth ond wedi gorfod diystyru ei rheolau diwylliannol ei hunan a’r tabŵ ar fwyta cig moch. Dywed y gwallgofddyn mai ‘Lleng’ yw ei enw ‘am fod llawer ohonom’. Uned mewn byddin, wrth gwrs, yw lleng, ac y mae’r gorthrwm yn y Decapolis yn orthrwm ymerodrol a milwrol. Mae’r gwallgofrwydd yn gynnyrch gorthrwm ar  y naill law a chynffonna ar y llall.

Mae perthynas y gwallgofddyn a’i gymdeithas yn un od iawn. Mae’r gymdeithas yn ei ofni fel un llawn trais, ac felly mae wedi cael ei roi mewn cadwyni. Mae’n cael pyliau o ddychwelyd i’r ddinas ac angen cadwyni newydd. Ond fedrwn ni ddim credu na ellid gwneud cadwyni o haearn na ellid eu rhwygo gan ddyn, pa mor gryf bynnag yr oedd! Oedden nhw’n fwriadol yn gosod cadwyni y gellid eu torri, dim ond i’w arafu am gyfnod? Mae’r driniaeth a roddir i wallgofion, hyd yn oed yn ein cyfnod ni, yn fater o’u cadw draw rhag tarfu ar y gweddill ohonom.

Mae Walter Wink, yn ei lyfrau rhyfeddol am iaith Iesu a’r Efengylau am ddrygioni a daioni, yn adrodd stori i oleuo’r pwynt. Un o’r ddau beilot a lywiodd yr awyren a ollyngodd y bom atomig ar Hiroshima oedd Claude Eatherly. Rai blynyddoedd ar ôl y rhyfel fe ddechreuodd gamymddwyn mewn mân ffyrdd yn ei gartref yn Galveston, Texas. Pan wrthododd gydnabod ei fai, fe’i hanfonwyd i ysbyty meddwl ac egluro’r salwch fel euogrwydd personol am ei weithred yn gollwng y bom. Awgryma Wink mai’r broblem oedd fod y gymdeithas yn gwrthod derbyn ei chyfrifoldeb hithau dros y bom a ollyngwyd ac yn hapus i roi’r cyfrifoldeb i gyd ar y ‘gwallgofddyn’.  Roedd eu trais hwy yn cael ei drosglwyddo i’r unigolyn, a’i wneud yn ‘fwch dihangol’.

Awgrym Wink yw fod yr un peth yn digwydd yn y hanes rhyfedd hwn.

Beth felly am y moch? Fel y mae’r gwallgofddyn yn cael ei fwrw allan o’i gymdeithas, felly mae’r drygioni a’i llethodd ef yn cael ei fwrw ar y moch, a’r rheini’n rhuthro ‘dros y dibyn’. (Buasai cynulleidfa o Iddewon yn rhoi bonllef o gymeradwyaeth!) Ddylai Iddewon ddim fod yn magu moch yn y lle cyntaf. Cymdeithas afradlon, fel y mab, oedd hi, yn gwneud bywoliaeth ar sail safonau diwylliannol ei gormeswyr masnachol a milwrol. Roedd dinasyddion Gadara, wrth fwrw allan y gwallgofddyn, yn trosglwyddo iddo ef eu heuogrwydd moesol hwy eu hunain. Dyna paham y mae’n bwysig ei fod, ar ôl cael gwared ar y moch symbolaidd, yn cael gorchymyn gan Iesu i ddal i fyw gyda’i erlidwyr. Bydd ef yn symbol parhaus eu bod hwy, fel yntau, wedi cael cyfle i dderbyn iachâd. Efallai fod arnyn nhw fwy o ofn y dyn ‘wedi ei wisgo ac yn ei lawn bwyll’ na phan oedd yn rhwygo’i gadwyni.

Mae’r tu hwnt i’n gallu i wybod ‘beth ddigwyddodd’ fel man cychwyn y stori symbolaidd hon. Nid oes modd tynnu llinell rhwng ffaith a dehongliad. Ond o’i ddarllen yn y ffordd hon cawn destun llawn arwyddocâd cymdeithasol, moesol, diwylliannol i ninnau wrth inni geisio byw dan reolaeth ymerodraethau economaidd a milwrol ein cyfnod ninnau.

Mae’n gyfoethocach dehongliad na dryswch yr hogyn o Feirionnydd yn poeni am golli’r hychod magu!

Crynodeb yw’r uchod. I’r neb a fynno ddarllen yn fanylach, ffynhonnell y dehongliadau hyn yw’r awduron canlynol:

Confronting the Powers, Walter Wink (Fortress Press, 1986)

The Scapegoat, Rene Girard (Johns Hopkins University Press, 1986)

Jesus the Forgiving Victim, James Alison (Doers Publishing, 2013)

(Bydd cyfieithiad Cymraeg Enid Morgan o lyfr James Alison, Jesus the Forgiving Victim, sef Y Dioddefus sy’n Maddau, yn cael ei gyhoeddi’n fuan gan Gyhoeddiadau’r Gair)

Astrowleidyddiaeth

 Rhyfela yn y gofod a pharhad gwleidyddiaeth ar y ddaear drwy dulliau eraill

 O’r Sputnik i’r Rhyfel Gofod Cyntaf

Y Rhyfel Gofod Cyntaf? Beth ydw i wedi’i golli?

Rhyfel y Gwlff, 1991, oedd y ‘rhyfel gofod cyntaf’. Doedd dim rhyfela yn y gofod, ond defnyddiwyd gwasanaethau o systemau gofodol a lloerennau ar faes y gad am y tro cyntaf ar raddfa fawr, e.e. GPS yn yr anialwch ac arfau manwl-gywir (precision weapons). Dangosodd Rhyfel y Gwlff effaith technoleg y gofod ar faes y gad ar y Ddaear.

Wel na, dyw rhyfel yn y gofod ddim wedi digwydd eto, ond gan fod datblygiadau yn y gofod yn dilyn gwleidyddiaeth ar y ddaear, mae ’na debygrwydd y digwydd rywbryd. Ble bynnag y mae dynion (menywod hefyd!) yn mynd, maen nhw’n mynd â’u meddylfryd eu hunain. Mae rhyfela yn ysfa dragwyddol! Nid o reidrwydd, efallai, ond os bydd pobl yn dal i fynd i ryfela yn y ganrif hon, mae’n debyg y gwelir rhyfela yn erbyn lloerennau.

Beth sydd a wnelo hyn â ni?

Wel, rydyn ni’n manteisio ar bron pob un datblygiad yn y gofod. Mae ein cyfrifiaduron, ein ffonau symudol, ein GPS i gyd yn dibynnu ar systemau cyfathrebu trydanol sydd wedi’u dyfeisio gan y byd milwrol ac yn cael eu rheoli ganddo hefyd. Mae GPS yn cael ei reoli gan lu awyr yr Unol Daleithiau, ond nid yw pob system o’r fath yn cael ei rheoli gan lu arfog. Esiamplau da yw system gyfathrebu Iridium, Inmarsat, neu Intelsat. Ond mae ganddyn nhw hefyd gysylltiadau agos iawn â llywodraethau a lluoedd arfog.

 

Mae’r Dr Bleddyn Bowen o’r Adran Wleidyddiaeth Ryngwladol yn Aberystwyth wedi cael cyfle i rannu ei sylwadau am y datblygiadau diweddaraf â nifer o bwyllgorau milwrol pwysig: y School of Advanced Air and Space Studies yn Maxwell Air Force Base, Alabama, a’r Space Policy Institute yn George Washington University, Washington, D.C.

 

 

 

 

Gair newydd, ond nid cysyniad newydd, yw ‘astrowleidyddiaeth’. Mae ei wreiddiau yn natblygiad rocedi yn ystod ac ar ôl yr Ail Ryfel Byd yn seiliedig ar dechnoleg rocedi V2 a datblygwyd gan Werner von Braun yn yr Almaen Natsïaidd. Creodd Sputnik cyntaf yr Undeb Sofietiaidd banig yn yr Unol Daleithiau oherwydd gwelai’r Americaniaid fwlch yn lledu rhwng eu gallu hwy a gallu Rwsia i lansio taflegrau ac arfau niwclear arnynt. Ond pan ddatblygwyd ffordd i dynnu lluniau manwl o’r hyn oedd yn digwydd ar y ddaear, sylw Lyndon B. Johnson, Arlywydd yr Unol Daleithiau, oedd: ‘Rydyn ni’n codi adeiladau nad oedd eu hangen arnom, ac yn meithrin ofnau nad oedd angen i ni eu meithrin.’

Dywed Dr Bowen fod rhyfeloedd seiber lle mae cyfundrefnau’n ymosod ar ddata yn ein cyfrifiaduron yn cael llawer iawn mwy o sylw na’r sy’n digwydd yn y gofod oherwydd ein bod i gyd yn defnyddio cyfrifiaduron, heb sylwi faint maen nhw’n dibynnu ar systemau cyfathrebu sy’n seiliedig ar loerennau yn y gofod. O 1990 ymlaen yr oedd Rwsia, NATO a gwledydd eraill megis Tsieina, India, a Siapan yn defnyddio llawer ar dechnoleg lluniau ar gyfer cyfathrebu, mordwyo (navigation) a synhwyro.

Mae’r systemau’n sail i ddiogelwch yr economïau ar y ddaear – mae pob carden banc yn dibynnu ar y pethau hyn – a’r tebygrwydd ychwanegol yw y bydd y gorsafoedd rheoli’r lloerennau yn dod yn dargedau milwrol. Gallai’r llwyfannau ar loerennau fod yn sail i rhyfel arfau yn y gofod – ond rhethreg gwleidyddion ar y ddaear fyddai’n gyrru hynny.

‘Beibl’ athroniaeth filwrol astrowleidyddiaeth yw cyfrol gan Carl von Clausewitz (1780–1831) ar ryfel. Mynnai ef mai ffurf arall ar wleidyddiaeth ydi rhyfel. Mae rhyfela yn y gofod felly’n dal yn weithgaredd gwleidyddol, yn adlewyrchu ac yn parhau digwyddiadau gwleidyddol a gynhelir ar y ddaear.

Dysgodd Clausewitz ei bod hi’n ddigon anodd gwybod beth fydd canlyniadau brwydrau ar y ddaear; felly, bydd rhag-weld canlyniadau rhyfel yn y gofod yn gwbl amhosibl. (Mae’r un mor amhosibl rhag-weld canlyniadau stormydd gwynt yr haul.)

Yn dilyn gwaith Clausewitz, sylw’r Dr Bowen oedd fod y gelyn wastad yn dysgu – fel lluoedd ac arweinyddiaeth Irac, a ddysgodd rhwng rhyfeloedd 1991 a 2003 sut i’w hamddiffyn eu hunain yn erbyn hofrenyddion a’r defnydd o systemau gofod gan yr Americanwyr.

Mae maes astudiaethau newydd yn ymagor i gyfateb i’r datblygiadau technolegol sy’n sail i isadeiledd yr economi ar y ddaear. Yn ei hanfod, ni fyddai rhyfel yn y gofod yn wahanol i ryfel ar y ddaear.

I’r sawl a fyn ddarllen ymhellach yn y maes:

Clausewitz in Orbit: Spacepower Theory and Strategic Education gan Bleddyn E. Bowen, ar Defence-in-Depth, https://defenceindepth.co/2015/06/10/clausewitz-in-orbit-spacepower-theory-and-strategic-education/  

The Other Red Dragon Rising? Wales in Outer Space gan Bleddyn E. Bowen, yn Planet: The Welsh Internationalist, cyfrol 221, Gwanwyn 2016.

Astropolitik: Classical Geopolitics in the Space Age gan Everett C. Dolman

… the Heavens and the Earth: A Political History of the Space Age gan Walter A. McDougall

 The International Politics of Space gan Michael Sheehan

GPS Declassified: From Smartbombs to Smartphones gan Eric Frazier a Richard Easto

Dyfyniadau

DISGWYL

Mae’r Duw a ddaeth at ei bobl yn Iesu yn mynd i dadlennu ryw ddydd ei deyrnas yn ei holl ogoniant gan ddwyn cyfiawnder a llawenydd i’r byd i gyd. Sut mae modd bod yn barod ar gyfer y dydd hwnnw? Ble mae’r ffyrdd i’w sythu? Pa goelcerth sydd angen ei chynnau i losgi’r llanast sydd ar ei lwybrau? Pa goed marw sydd angen eu torri i lawr? A lawn bwysiced, pwy ddylid eu galw i gyfrif, nawr, i edifarhau?

N T Wright yn St Matthew for All

*****************

Mae Mair a Joseff, Elisabeth a Sachareia, Anna a Simeon i gyd yn disgwyl. Cyfrinach disgwyl yw’r ffydd fod hedyn wedi’i hau, fod rhywbeth wedi dechrau. Mae disgwyl  gweithredol yn golygu bod yn bresennol y funud hon yn yr argyhoeddiad fod rhywbeth yn digwydd yn y fan lle rydych chi, a’ch bod chithau eisiau bod yn bresennol iddo. Mae person disgwylgar yn rhywun sy’n bresennol yn y funud, sy’n credu mai’r eiliad hon yw yr eiliad.

O Watch for the Light: darlleniadau ar gyfer yr Adfent a’r Nadolig 2001 (Plough Publishing)

 *****************

Mae gormod o’n disgwyl nad yw’n agored – mae’n gymysg â chwennych, dymuno, rheoli ein dyfodol.

O Watch for the Light: darlleniadau ar gyfer yr Adfent a’r Nadolig 2001 (Plough Publishing)

*****************

Rhowch y gorau i ddymuno, er mwyn gobeithio.

O Watch for the Light: darlleniadau ar gyfer yr Adfent a’r Nadolig 2001 (Plough Publishing)

 *****************

Mae aros yn amyneddgar mewn disgwylgarwch yn sail i’r bywyd ysbrydol.

Simone Weil

 *****************

Mae disgwyl yn agored yn ffordd o fyw eithriadol radical. Felly hefyd ymddiried y bydd rhywbeth yn digwydd i ni sydd y tu hwnt i’n holl ddychmygu. Felly hefyd roi’r gorau i reoli ein dyfodol, a gadael i Dduw ddiffinio’r bywyd, ymddiried bod Duw yn ein llunio yn ôl cariad Duw ac nid yn ôl ein hofn ninnau.

Henri Nouwen

*****************

Os nad yw natur ddiamgyffred Duw yn gafael ynom mewn gair, os nad yw’n ein denu i mewn i’w dywyllwch disglair, os nad yw’n ein galw allan o lety bychan y gwirioneddau bach cartrefol y byddwn yn eu cofleidio … rydyn ni wedi camddeall y gair Cristnogaeth.

Karl Rahner

 *****************

Mae Thomas Merton yn cyfeirio at ryw point vierge, rhyw ‘fan gwyryfol’ mewn myfyrdod, a hynny ynghanol ei hanfod ef ei hun, man heb ei gyffwrdd gan dwyll, man gwirionedd pur sy’n perthyn yn gyfan gwbl i Dduw. Man anhygyrch i ffantasïau’r meddwl ac i greulonderau ein hewyllys. Man bach tlodi llwyr – dyna ogoniant Duw ynom ni.

Cymunedau Ffydd ar y We

Springfield Community Christian Church

Mae nifer cynyddol o bobl sydd wedi dieithrio oddi wrth eglwysi nawr yn dod yn rhan o gymunedau eglwysig sy’n cyfuno’r rhithiol gyda rhywbeth mwy personol. Gallwch gael pregeth wythnosol, neu gymryd rhan mewn grwpiau trafod trwy Skype neu Facetime, a gallwch gael deunydd darllen. Ymddengys fod nifer fawr erbyn hyn yn gwirfoddoli, dyweder, gyda chynllun i’r digartref yn lleol neu fudiad cyfiawnder global, ac yn ymwneud â chymuned eglwysig rithiol i wreiddio’u bywydau defosiynol. Er nad yw’n ddewis sy’n apelio at lawer, mae’n amlwg fod posibiliadau cynyddol i’r dull hwn. Dyma gwpwl o lefydd y gallwch droi iddynt i gael cymuned o’r fath.

Springfield Community Christian Church  http://www.spfccc.org/

Y gweinidog yw’r Parchg. Ddr Roger Ray. Gallwch gael podlediad wythnosol o’i bregethau. Maen nhw fel arfer yn werth gwrando arnyn nhw: ugain munud o bregeth sy’n plethu’r deallusol, yr ysbrydol, yr heriol ac yn ceisio cymhwyso ffydd i fywyd bob dydd.

Os ewch ar ei gwefan, mae’r eglwys yn holi a ydych wedi rhoi lan ar fynd i gapel. Os ydych wedi rhoi lan, maen nhw’n eich deall chi!

Os ydych yn deall fod ffydd yn fater i’r galon ac i’r enaid, ac yn cymryd y Beibl yn rhy ddifrifol i’w gymryd yn llythrennol, maen nhw’n eich deall chi.

Os ydych yn gwybod fod Duw yn anwesu pob person yn gydradd, heb ystyried rhyw, hil neu hunaniaeth rywiol, maen nhw’n eich deall chi.

Os ydy amrywiaeth, goddefgarwch a chynhwysiant yn gryfderau i’w dysgu ac yn bwysig i chi …

Os ydych yn credu fod Crist yn eich galw i fod yn ddinesydd llawn o’r byd, yn mynegi cariad cymdeithasol drwy weithredu cyfiawnder, a bod ystyriaethau ysbrydol yn anwahanadwy oddi wrth y byd naturiol …

Os ydych wedi dymuno bod yn rhan o gymuned ffydd agored a gofalgar i feithrin eich hysbryd a chodi eich plant, ond heb eto’i darganfod …

Mae gwahoddiad i chi yn Springfield ac eglwys Dr Roger Ray …

Mae’r pregethau yma: http://progressivechristianity.org/resources/faith-in-the-face-of-terrorism/

The Omega Course

 http://peterrollins.net

Gwyddel o Belfast yw Rollins, ond mae’n byw yn LA erbyn hyn. Mae e wedi gweithio’i ffordd drwy waith ieuenctid, prifysgolion a llawer o bethau eraill. Mae’n awdur y bydd llawer o ddarllenwyr AGORA yn gyfarwydd ag ef, mae’n debyg. Bydd llawer ohonom wedi dod ar ei draws yn Greenbelt dros y ddau ddegawd diwethaf.

Erbyn hyn mae Rollins wedi creu cwrs o’r enw ‘The Omega Course’, lle mae nifer cyfyngedig o bobl yn gallu cofrestru ar gyfer defosiwn ar-lein. Pan fyddwch yn gwneud hynny, cewch restr ddarllen, gyda’r gobaith y byddwch yn darllen rhywfaint cyn y sesiynau dydd Sul. Trwy Fehefin a Gorffennaf bydd e wedyn yn cynnal darlith a thrafodaeth wythnosol ar-lein i’r rheiny sydd wedi cofrestru.

Trwy gofrestru, mae’r aelodau wedi dod i adnabod ei gilydd ychydig yn yr wythnosau cyn y cwrs, ac mae’n amlwg o’r tudalennau Facebook (sy’n gaeedig i aelodau’r cwrs yn unig) fod amrywiaeth arbennig o unigolion yn mynd i gamu trwy’r Omega Course gyda Rollins. Os bydd yn llwyddiant, mae’n debyg y bydd Rollins yn rhoi cyfleoedd eraill i bobl ymuno â grŵp astudio a thrafod rhithiol. Edrychwch allan amdano.