Duw Llaw-chwith –

Seiliedig ar waith Richard Rohr

Mae’r ymdrech i gadw ein bywyd mewnol ac allanol yn un bywyd yn golygu edrych ar ddwy ochr bywyd yn onest a chlir. Fe ddylem wynebu llawenydd a rhyfeddod bywyd yn ogystal â’i boen, ei anghyfiawnder a’i hurtrwydd. Fy enw i ar ochr dywyll bywyd yw ‘llaw chwith Duw’ neu ‘dirgelwch poenus pethau’. Cefais sawl cyfarfyddiad â chanser, a dyna i chi enghraifft dda. Roeddwn i wedi pregethu sawl gwaith ar y pwnc ond dair gwaith fe estynnodd allan ac ennill fy sylw.

Dyna sut mae pethau’n digwydd. Mae bywyd yn mynd yn ei flaen yn dwt, ac yna, yn ddirybudd ac enbyd, daw hergwd o ‘law chwith Duw’. Wrth i’r blynyddoedd grynhoi mae’r boen enbyd, yr anghyfiawnder a’r hurtrwydd yn dod yn eglur-eglurach, yn cyffwrdd â byd cyfan a bywydau pawb o’ch cwmpas. Allwch chi ddim gwneud unrhyw synnwyr rhesymol na chysurus ohono ac fe gewch eich gyrru ’nôl i ‘ystafell ddirgel’, cartref gras yn y galon lle mae’r paradocs yn cael ei gynnal mewn cariad. Yr unig ddewis arall yw siniciaeth.

Mae’n dwyn i’m cof gerdd brydferth gan Rilke, y bardd o’r Almaen:

Mae Duw’n llefaru wrth bob un ohonom wrth ein gwneud
Ac yna’n mae’n ddistaw gyd-gerdded â ni allan o’r nos.
Dyma’r geiriau a glywn yn aneglur:
Yr wyt ti, o’th anfon y tu hwnt i dy gofio
Yn dychwelyd i ben draw dy hiraeth.
Ymgorffora Fi.
Llewyrcha’n fflam
A chreu cysgodion enfawr y gallaf symud ynddynt.
Gad i bopeth ddigwydd i ti: harddwch ac arswyd.
Dal ati. Nid peth terfynol yw teimlad.
Paid â gadael i ti dy hun fy ngholli i.
Gerllaw mae’r fro a enwant yn fywyd.
Fe fyddi di’n ei adnabod wrth ei ddifrifoldeb.
Rho dy law imi.

Mae gweithredu effeithiol a gwirioneddol drugarog yn golygu dwys ystyried dwy ochr bywyd. Bydd yr ystyriaeth honno yn canolbwyntio ar Dduw; bydd yn fentrus ac yn fyfyrgar. O’r fan honno cei dy yrru ’mlaen i wneud rhywbeth am yr holl boen, a hynny yn ôl y ddawn a roddwyd i ti. Os nad yw dy fywyd ysbrydol yn dy arwain at weithredu penodol mewn gofal neu wasanaeth, mae gen ti bob rheswm i’w amau.

(Yr oedd Sant John Cassian (c.360–435) yn galw’r cyflwr yma yn pax perniciosa – ‘tangnefedd peryglus’.) Tra gwahanol i’r Pax Romana – yr heddwch Rhufeinig a seiliwyd ar drais ac anghyfiawnder, ac yn dynesu at y syniad o Pax Christi – Tangnefedd Crist sy’n llifo allan o gariad, yn arwain at gariad sy’n llifo tuag at y byd. Llifeirio yw natur cariad.

Sant John Cassian
(Wiki Commons [Parth Cyhoeddus])