Cadw a Newid

‘Mae ’na ryw bethau mae’n rhaid i mi sôn wrthych amdanyn nhw,’ meddai Betonie’n dawel. ‘Mae gan y bobl heddiw ryw syniad am y defodau. Maen nhw’n credu bod yn rhaid cyflawni’r defodau yn union fel y buon nhw erioed, efallai oherwydd y gallai un camsymud neu gamsyniad bach olygu bod yn rhaid rhoi diwedd ar y ddefod a dinistrio’r darlun yn y tywod. Mae cymaint â hynny’n ddigon gwir. Maen nhw’n credu, os yw’r cantor yn newid unrhyw ran o’r ddefod, y gellid gwneud drwg mawr a gollwng rhyw bŵer mawr yn rhydd.’ Bu’n berffaith ddistaw am ychydig gan edrych i fyny i’r awyr drwy’r twll mwg. ‘Mae gwir yn fanna hefyd. Ond, amser maith yn ôl pan oedd y bobl newydd dderbyn y defodau hyn, fe ddechreuodd newid ddigwydd. Dim ond fod yr offeryn curo melyn yn heneiddio, efallai, neu’r croen ar grafangau’r eryr yn crebachu, neu’r gwahaniaeth yn y lleisiau o genhedlaeth i genhedlaeth wrth lafarganu. Welwch chi, mewn sawl ffordd y mae’r defodau wastad wedi bod yn newid.’

Dyfynnir yn Native and Christian: Indigenous Voices on Religious Identity in the United States and Canada. Gol. James Treat (Routledge, 1996)